Belgijskie trio RECREATION pochodziło z okolic Liege. Na tamtejszej muzycznej scenie pojawiło się w 1970 roku choć jej lider, perkusista Francis Lonneux, oraz basista Jean-Paul Van Den Bossche wcześniej pogrywali w zespole Les Mistigris założony przez tureckiego piosenkarza Barisa Manco, z którym udało im się nagrać trzy single. Ostatni, „Siberia”/”Andiamo” wydany został w 1966 roku. Tytułowa „Siberia” to instrumentalny i całkiem przyjemny kawałek w stylu The Shadows, którego niezwykłość polega na tym, że za bębnami wcale nie siedział Francis. Jemu przypadła rola… głównego gitarzysty. Taka to była zdolna bestia!

Pod koniec lat 60-tych Baris Manco powrócił do Turcji. Tam ze swoją nową grupą Kurtalan Ekspres odniósł największy sukces artystyczny grając ciężką odmianę rocka psychodelicznego… Sekcja rytmiczna Les Mistigris została w Belgii. Szczęśliwie na ich drodze stanął utalentowany klawiszowiec Jean-Jacques  Falaise, z którym wkrótce zawiązali zespół RECREATION.

Przez trzy lata swojej działalności wydali dwa albumy studyjne: „Recreation” (1970) i „Music Or Not Music” (1972), dziś obie dostępne na pojedynczym CD, oraz niskonakładowy singiel „Love Forever”/„Fallen Astronauts” (1972) – obiekt westchnień poważnych kolekcjonerów winyli.

Debiutancki album z czarną okładką i białym napisem „Don’t Open” (pierwotny tytuł płyty) wydała w Belgii mała wytwórnia Triangle, która niestety nie miała zbyt dużego budżetu na jego promocję. Prawa do nagrań odkupił niemiecki Bellaphone, który z alternatywną i zdecydowanie ładniejszą okładką wydał go pod skróconym tytułem „Recreation” jednocześnie w Niemczech i Francji tego samego roku.

Debiut to sześć instrumentalnych kawałków, w których dominują ciężkie organy Hammonda, bas i perkusja, czyli coś co osobiście uwielbiam. Strona „A” oryginalnej płyty to kompozycje własne, zaś drugą stronę wypełniają interpretacje trzech znanych i popularnych utworów: hit The Lovin’ Spoonful spopularyzowany także przez Joe Cockera, czyli „Summer In The City”, soulowy „Reach Out, I’ll Be There” z repertuaru The Four Tops i mój ulubiony na tej płycie słynny „California Dreamin'” niezapomnianych The Mamas And The Papas.

Drugi album zatytułowany w duchu szekspirowskiego „to be or not to be” czyli „Music Or Not Music” jest po prostu REWELACYJNY! Wyprodukowany przez Erica Van Hulsa jawi się jako 40-minutowa eklektyczna suita złożona z krótkich, czasem nawet bardzo krótkich, utworów. Współczuję wszystkim, którzy słuchali tego z oryginalnej czarnej płyty – utwory łączą się ze sobą bez wyraźnych przerw, więc określić gdzie kończy się jedno a zaczyna drugie nagranie jest zadaniem wręcz niewykonalnym. No chyba, że ktoś uparł się słuchać całości ze stoperem w ręku. Na szczęście odtwarzacz CD wyświetla na panelu każdy pojawiający się utwór, więc tu problemu nie ma. I jeszcze ważna rzecz – na albumie pojawia się gitara prowadząca, której nie było na debiucie.

Wyobraźmy sobie, że muzycy zapraszają nas na pokład samolotu i zabierają w podniebną podróż. Tak więc Panie i Panowie zapinamy pasy ponieważ spodziewać się możemy burzy szaleństwa, huraganu nut, gigantycznych wirów dźwięku i tajfunu rocka progresywnego. Pragnę zauważyć, że na pokładzie nie ma spadochronów i jeśli ktoś zdecyduje się opuścić pokład w trakcie lotu może skakać, ale na własne ryzyko. Będą turbulencje więc gdy wypadną maski tlenowe proszę nie panikować tylko dotleniać mózg. Trzeźwość umysłu wskazana – przynajmniej na czas trwania albumu!

Cała płyta składa się z piętnastu utworów, z czego trzy ledwo przekraczają 3 minuty, a kolejne trzy 5 minut. Jest tu sporo „niemuzycznych” dźwięków takich jak odgłosy ulicy, dzwonek do drzwi, zegar z kukułką… Oj bawią się panowie muzycy, bawią! Do tego niektóre tytuły, jak choćby „Music For Your Dog”, „The Night Was Clear, The Moon Was Yellow”, „My Grandmother Likes Andy Williams Too”, czy „Caligula’s Suite In Horror Minor”  wprowadzają mnie w doskonały humor. Po pierwszym odsłuchaniu ktoś może odnieść wrażenie, że to awangarda spod znaku muzycznej sceny Canterbury. Może i tak, chociaż te połamane rytmy, zabawa z dźwiękiem z lekkim przymrużeniem (ale bez zniekształceń swoich instrumentów) bardziej przypominają mi szalonego Franka Zappę, niż precyzyjny Caravan, czy doskonały Soft Machine.

Otwierający „Music Against Music” zaczyna się ładnym klasycznym fortepianem, by po około minucie zmienić się w rozszerzone, ostre i rzężące gitarowe solo Jean-Paula Van Den Bossche po czym ponownie powraca Falaise ze swym fortepianem. Ostre bębnienie w stylu latynoskim poprzedzone ślicznym wejściem klawiszy imitujących klawesyn serwuje nam Lonneuxe w „Music For Your Dog”, zaś krótka solówka zagrana na gitarze akustycznej jest cudem samym w sobie. „Where Is The Bar, Clay?” to perkusja i organy, które po chwili ustępują miejsca fortepianowi. Nie na długo, bowiem Hammond powraca natychmiast w mrocznym, psychodelicznym „Caligula’s Suite In Horror Minor” jakby pochodzącym z nomen omen filmu grozy klasy B. Pierwsza część „My Grandmother Likes Andy Williams Too” jest w zasadzie eksperymentalnym kolażem dźwiękowym, który w drugiej swej części przeradza się w bardzo ładną melodię… „Last Train To Rhythmania” jest najdłuższym nagraniem na płycie i z tym swoim groovy dźwiękiem organów, basu i perkusji brzmi wspaniale. Do tego zespół oparł go na jazzowym stylu z lat 60-tych przez co wydaje się być najbardziej uporządkowanym nagraniem na albumie…  Zaskakującą rzeczą związaną z kawałkiem zatytułowanym „…And The Producer Got Mad” jest jego zakończenie. Rozpoczyna się od bardzo fajnej spokojnej gitary prowadzącej w stylu jazz-rock fussion. Potem następuje gwałtowna zmiana tempa przez przesunięcie na plan pierwszy organów z walącym refrenem. Wszystko nabiera energii i prędkości jak podczas wyścigu na torach Formuły 1. Czuć w żyłach przepływającą adrenalinę a w ustach słony smak szaleństwa gdy nieoczekiwanie zatrzymujemy się. Cóż to, koniec jazdy..? Serio.?! Nie ma czasu na fochy, bo oto kolejny, chyba najbardziej konwencjonalny  numer „Glove Story”, któremu klawisze do spółki z perkusją zadały cios po którym pada się na cztery litery! Z kolei trafnie zatytułowany „Nothing’s Holy” można uznać za centralny element albumu. Świetna gitara, mocna perkusja, momentami kościelne organy, liczne zmiany tempa. W „Concerto For Elevator” wpleciono muzyczny cytat z filmu „2001 A Space Odessey” Stanleya Kubricka z przewiewną sekwencją klawiszy kończącą się dźwiękiem oddalających się kroków. Piękna gitara akustyczna otwiera „War Business Is A Good Job”, który przechodzi w zamykający płytę „To End Or Not To End”. Zwracam tu uwagę na zabójczą linię basu z dobrymi improwizacjami gitarowymi do których podłączają się organy grające… „Marsyliankę” na tle wielu efektów dźwiękowych ze śpiewem ptaszków na zakończenie.

Dyskografię RECREATION zamyka singiel „Love Forever”/”Fallen Astronauts” wydany we wrześniu 1972 roku. Utwór ze strony „B” został zainspirowany opowieścią jaką usłyszał menadżer tria, Jean Jieme, od pewnego dziennikarza. Otóż belgijski artysta Paul Van Hoeydonck został poproszony przez amerykańskiego astronautę Davida Scotta o zrobienie niedużej rzeźby upamiętniającą pamięć amerykańskich astronautów i rosyjskich kosmonautów, którzy tragicznie zginęli w trakcie podboju Kosmosu. Obelisk został wykonany i Scott będący członkiem wyprawy Apollo 15 zabrał go ze sobą i pozostawił na księżycowym gruncie 30 lipca 1971 roku. Nawiasem mówiąc nagranie „Fallen Astronauts” dostępne jest na YouTube i warto się z nim zapoznać, choć ma fatalną jakość.

Pomimo faktu, że płyta sprzedawała się znakomicie (przynajmniej w rodzinnej Belgii) zespół rozwiązał się końcem 1972 roku. Falaise wkrótce wyjechał do Turcji i przez moment grał w zespole Kurtalan Ekspres po czym wrócił do kraju; Lonneux zasilił grupę Bacchus, ale nic mi nie wiadomo co działo się z nim później; Van Den Bossche poślubił piosenkarkę Carine Reggiani i jest stałym członkiem jej zespołu… RECREATION pozostawili po sobie ślad w postaci dwóch niezwykłych albumów i singla trwale zapisując się w historię belgijskiego rocka. I nie tylko belgijskiego. Warto o tym pamiętać!

Patrząc pod kątem muzycznym na miasto Uppsala (60 km na północ od Sztokholmu) okaże się, że w latach 70-tych działała tam prężna scena szwedzkiego rocka progresywnego. To z żyznej gleby Uppsali wyrósł jeden z najbardziej wpływowych zespołów wszech czasów (według szwedzkich fanów rzecz jasna) czyli Samla Mammas Manna. Nie byli jednak jedyni. Rok później, w 1970 roku u ich boku pojawiła się grupa PANTA REI chętna do robienia muzyki odbiegającej od jakiejkolwiek estetyki komercyjnej.

Działali krótko, ledwie trzy lata. Pozostawili po sobie jeden jedyny album z przyciągającą wzrok niezwykłą (niektórzy twierdzą, że obrzydliwą) okładką zatytułowany po prostu „Panta Rei”.

Nie jest to długi krążek – raptem pięć kompozycji i 38 minut muzyki. Muzyki wybornej. Napędzanej dwiema gitarami prowadzącymi ze świetnymi solówkami z użyciem efektu wah wah. Pojawia się też saksofon, flet, liczne instrumenty perkusyjne, harmonijka ustna, marakasy… Bogate instrumentarium dodało brzmieniu niepowtarzalnego charakteru. Do tego solidny nieco połamany rytm, długie utwory, chwytliwe melodie, świetny warsztat wykonawczy – słowem żadnego ściemniania i muzycznej waty! Był taki czas, że słuchałem tego albumu przez kilka tygodni na okrągło. I z każdym kolejnym przesłuchaniem odnajdywałem nowe dźwięki, nowe smaczki, które wcześniej umykały mojej uwadze. Jakie to było fascynujące!

Chciałbym od razu wyjaśnić, że „Panta Rei” to żaden tam space rock, psychodelia, czy rock symfoniczny jak niektórzy płytę tę klasyfikują. Całość wypełnia zagrane z niesamowitą lekkością… ciężkie(!) progresywne granie z wzorcowo wplecionymi elementami jazzu, folku i bluesa, czyli to co cechowało ówczesny rock progresywny.

Radosny „Five Steps” otwiera cały album. To najkrótszy utwór na płycie, zaledwie trzy minuty z sekundami, ale z dynamicznymi, pięknymi partiami granymi przez dwie gitary unisono w stylu Wishbone Ash… Czułe dźwięki, tym razem akustycznej gitary, zaczynają balladowy „White Bells”. Cudowny nastrój folkowego klimatu wyczarowuje bogato zdobiony flet pojawiający się po minucie i dwudziestu sekundach. Jest w tym coś z crimsonowskiego „I Talk To The Wind” w połączeniu z nastrojami z płyt grupy Traffic. Naprawdę piękna rzecz od której trudno się uwolnić. Potem mamy instrumentalny, zakręcony i mocno połamany rytmicznie „Five O’Clock Freak” z gościnnym udziałem saksofonisty Gorana Freese z free jazzowej formacji GL Unit. To już najwyższa półka rockowej progresji. Słychać tu zarówno fascynację brzmieniem Sceny Cantenbury (Caravan, Soft Machine) Zappą i jego The Mothers On Invention, a nawet Hendrixem, ale bez awangardowych szaleństw i niepotrzebnych udziwnień. To tu jak w muzycznym tyglu mieszają się instrumenty w bogate dźwięki: harmonijka, fortepian, marakasy, perkusyjne „przeszkadzajki”, fantastyczny saksofon tenorowy, akordeon… Mimo jamowego charakteru wszystko jest zaplanowane, poukładane i co ważne – zagrane z zegarmistrzowską precyzją. Takie granie cechuje jedynie wielkich Mistrzów. Szacun!

Najdłuższym, blisko 14-minutowym nagraniem jest „The Knight” zaczynający stronę „B” oryginalnej winylowej płyty. Rozpoczyna się gitarową melodią w średniowiecznym stylu. do której podłącza się lider formacji, Thomas Arnesen. Gra na elektrycznym fortepianie coś co przypomina jeden z koncertów fortepianowych Roberta Schumanna. A może tylko tak mi się wydaje..? W każdym bądź razie Arnesen przenosi partię fortepianu na gitarę idealnie wpasowując się w charakter utworu. Tymczasem zapętlony rytm perkusji wprowadza słuchacza w lekki trans, z którego wybudza głęboki głos wokalisty Georga Trolina. Na moment pojawia się flet, ale nie dajmy się zwieść – muzyka podąża w rejony jazz rocka, tak gdzieś w okolice Mahavishnu Orchestra i pozostaje na dłużej pozwalając Leif’owi Ostmanowi  zagrać długą, fenomenalną wręcz jazzową solówkę gitarową. Pałeczkę (w dosłownym tego słowa znaczeniu) na moment przejmuje perkusista Tomo Wihma wykonując króciutkie solo na bębnach. O rany! Jak się ma taki muzyków na pokładzie trudno potem dziwić się, że poziom nagrań jest tak wysoki… Płytę zamyka nieco orientalny w smaku „The Turk” dopełniając album luźnym, wesołym w nastroju nagraniem nieco zbliżonym do twórczości kolegów z ich rodzinnego miasta Uppsali, czyli grupy Samla Mammas Manna. Figlarne oczko puszczone w ich kierunku..? Myślę, że tak.

„Panta Rei” to jedna z najbardziej niezwykłych płyt z kręgu skandynawskiego rocka i (jak dla mnie) najlepsza jaka powstała w Szwecji w latach 70-tych. Kompaktowa reedycja Flawed Gems z 2011 roku brzmi rewelacyjnie i ma całkiem przystępną cenę w przeciwieństwie do oryginalnego i trudno dostępnego winylu, za który poważni kolekcjonerzy płacą od 1000 euro w górę bez mrugnięcia okiem. Pozostaje jedynie żal, że tuż po wydaniu debiutu ta świetna grupa przestała istnieć. Cóż, już wieki temu Heraklit z Efezu powiedział, że nic nie jest stałe, wszystko płynie – ta panta rhei.

Gitarzysta Mick Clarke i śpiewający harmonijkarz Bill Thorndycraft grali razem w londyńskim zespole bluesowym The Loop. Po jednym z występów, który totalnie im nie wyszedł siedząc w pubie i analizując całą sytuację doszli do wniosku, że nic z tego dalej nie wyjdzie. Pora założyć własną grupę. Niemal w tym samym momencie któryś z klientów baru uruchomił szafę grającą. Przez salę popłynęły dźwięki  kołyszącego się bluesa w wykonaniu  Howlin’ Wolfa „Killing Floor”. Bill przez moment zastygł w bezruchu, puścił oko w kierunku Micka i uśmiechając się powiedział: „Już wiem jak nazwiemy naszą kapelę”.

Basistę i klawiszowca pozyskali dając ogłoszenie w „Melody Maker”. Stuart McDonald i Lou Martin okazali się wspaniałymi muzykami, a całość składu uzupełnił dobry znajomy Billa, perkusista Bazz Smith. Szlifowali repertuar, którego bazą wyjściową były chicagowskie standardy bluesowe podparte własnymi pomysłami o rockowym zabarwieniu. Wielogodzinne próby odbywali w rodzinnym domu Micka w Circle Gardens w południowym Londynie czyniąc przy tym wiele hałasu czym doprowadzali sąsiadów do szału.

Zadebiutowali w londyńskim Middle Earth u boku zespołu Captain Beefheart  jesienią 1968 roku. Dopisało im szczęścia bowiem tego dnia przebywał tam John Edward, prezenter Wonderful Radio London, którego zachwyciła niesamowita żywiołowość i energia grupy. Z miejsca zaproponował im wszelką pomoc stając się wkrótce menadżerem grupy. To on załatwił im kolejne występy w wielu prestiżowych klubach i salach stolicy. Muzycy najlepiej czuli się w Blues Loft w High Wycombe, choć największym echem odbił się ich koncert w legendarnym klubie Marquee z The Nice i Yes, do którego dość niespodziewanie przyłączył się… Robert Plant. Były też występy w młodzieżowych klubach i dyskotekach, które absolutnie nie pasowały do tego rodzaju muzyki, ale wtedy byli tak głodni grania na żywo, że brali wszystko.

Na początku 1969 roku weszli do Pye Recording Studios, tuż przy Marble  Arch w londyńskim West End i zarejestrowali materiał na dużą płytę. Mick Clarke: „Album zawiera wiele błędów, ale ma też surową energię i młodzieńczy entuzjazm. Byliśmy bardzo młodzi i niedoświadczeni. Nagraliśmy sporo muzyki. Niektóre utwory  musieliśmy skrócić niemal o połowę, bo były zbyt długie. Szkoda. Jeśli zachowały się taśmy-matki może kiedyś uda się je wydać ponownie”.

Album zatytułowany po prostu „Killing Floor” ukazał się na Wyspach i w Stanach wiosną 1969 roku. Materiał na płytach jest identyczny, ale wydania różnią się okładkami. Amerykańscy wydawcy z Sire Records, wymyślili obraz więziennego korytarza zbroczonego krwią. Zespołowi pomysł bardzo się podobał i ten projekt preferowali.

Niestety brytyjskie wydanie Spark Records zawierało proste zdjęcie portretowe zrobione przez Davida Wedgewooda z Decci. Szefowie uznali widać, że tamta jest zbyt kontrowersyjna i może budzić złe skojarzenia. Szkoda. Osobiście wolę (tak jak i zespół) wersję amerykańską…

Ten debiut płonie czerwonymi, rozżarzonymi jak węgiel emocjami jakie dostępne są jedynie w bluesie. Całość otwiera żywiołowy numer napisany przez Willie Dixona „You Need Love”, który tutaj został zatytułowany „Woman You Need Love”. Tak, tak –  to ta sama kompozycja, którą Led Zeppelin wykorzystali w „Who Lotta Love” na swym drugim krążku „zapominając” przy tym podać prawdziwego autora. Nieważne… Ten świetnie zagrany szalony kawałek, w którym co prawda KILLING FLOOR nie odkrył nowych muzycznych horyzontów, został wykonany z wielką miłością do bluesa. To jedyny cover na płycie; pozostałe jedenaście utworów inspirowane amerykańskim bluesem z domieszką ciężkiego rocka są autorskim dziełem zespołu. Bill Thorndycraft ze swym szorstkim stylem wokalnym i głęboko osadzonym głosem podobnym do Alvine Lee czaruje wystrzałową grą na harmonijce ustnej. Mick Clarke, którego wspomaga solidna aż do bólu sekcja rytmiczna wycina fantastyczne solówki gitarowe zaś szalejący na klawiszach niczym Jerry Lee Lewis Lou Martin nadaje muzyce więcej faktur tworząc tym samym  nowy rodzaj brzmienia. Wszystko to można usłyszeć m.in. w ciężkim blues rockowym „Nobody By My Side”, niezwykle energetycznym, solidnie kołyszącym boogie „Come Home Baby”,  siedmiominutowym 12-taktowym „Bedtime Blues”, mayallowskim „Keep On Waking”, czy w żarliwym zakończeniu płyty „People Change Your Mind”.

Płyta otrzymała znakomite recenzje i doskonale sprzedawała się także po drugiej stronie Atlantyku. Po koncertach z Ten Years After, Jethro Tull, Chicken Shack i The Herd z Peterem Framptonem, oraz wspólnym tournee po Wlk. Brytanii z legendarnym teksańskim bluesmanem Freddiem Kingiem wzrosło grono wielbicieli grupy. Niestety boom na bluesa mijał bezpowrotnie, a wymagająca publiczność oczekiwała nowej muzyki, która eksplodowała w różnych kierunkach z nieprawdopodobną mocą. KILLING FLOOR coraz częściej gościli na Starym Kontynencie zdobywając fanów we Włoszech, Niemczech, Szwajcarii, Francji… Będąc w tym ostatnim napisali materiał na drugą płytę, która pod tytułem „Out Of Uranus” ukazała się nakładem Penny Farthing Records pod koniec 1970 roku.

„Out Of Uranus” ma bardziej zróżnicowany materiał od swego poprzednika. Przede wszystkim jest bardziej ukierunkowany w stronę ciężkiego rocka z kilkoma psychodelicznymi wypadami choć od bluesowych korzeni na szczęście muzycy całkiem się nie odcięli – słychać to szczególnie w „Where Nobody Ever Goes”, „Milkman”, czy „Lost Alone”. Tytułowy „Out Of Uranus” i „Acid Bean” mają świetne gitarowe riffy, które mógłby nosić w swoim notatniku Jeff Beck. Ukłon w stronę psychodelicznego rocka słychać w „Son Of Wet” oraz tęsknym hippisowskim  etosie „Soon There Will Be Everything” wzbogacony frapującym brzmieniem melotronu i fantastyczną partią skrzypiec, na których gościnnie zagrał Paul Spencer Mac. Z kolei energetyczny „Call For The Politicians” jawi się jako proto-punkowy numer, który potrafi wypluć membrany z głośników. Wydany na singlu stał się hitem w… Niemczech.

Po raz kolejny muszę pochwalić szorstki, żarliwy wokal Billa Thorndycrafta i jego czarującą grę na harmonijce. Jednak głównymi aktorami tej płyty są panowie z sekcji rytmicznej! Bazz Smith bębni na swych garach z dużo większa intensywnością niż na debiucie, zaś uwypuklony bas Stuarta MacDonalda zapiera dech w piersiach… Na zakończenie słowo o okładce. Projekt Petera Haywarda powstał w Penny Farthing dla innego zespołu, który ostatecznie zrezygnował z jego usług. Hayward podarował go muzykom z KILLING FLOOR. Prowokacyjne rysunki (szczególnie te w środku) sprawiły, że w niektórych sklepach płytę ocenzurowano wkładając ją w szarą kopertę. Mick Clarke stwierdził, że okładka nijak ma się do muzyki z albumu, ale jest zdecydowanie ciekawsza od tej „portretowej” z debiutu z czym zgadzam się w stu procentach.

Po wydaniu drugiej płyty nastąpiły roszady personalne. Przez zespół przewinęli się m.in. były wokalista Juicy Lucy Ray Owen, perkusista Rod de’Ath i były basista Andromedy Mick Hawksworth (potem w Fuzzy Duck), ale nie wydali już żadnej płyty. Pod koniec 1971 roku Rory Gallagher zaprosił Lou Martina i Roda de’Atha do współpracy przyczyniając się tym samym do rozpadu KILLING FLOOR. Oficjalnie grupa rozwiązała się w połowie 1972 roku…

Australijski struś, kangur, miś koala, dziobak to rozumiem. Ale żeby  pirania? Na Antypodach..!? Przecież ta krwiożercza rybka występuje w Ameryce Południowej! Chyba..? Chyba, że chodzi o inną piranię.

Każdy kto jest w jakimś stopniu uzależniony od klasycznego i progresywnego rocka z lat 70-tych powinien zapoznać się z grupą PIRANA, która była jedną z sił napędowych australijskiej sceny muzycznej tego okresu. Działali raptem cztery lata, dwa razy dłużej niż przeciętnie żyje pirania-ryba. W tym czasie zagrali ponad 600 koncertów obejmujących cały kontynentalny kraj. Grali na jednaj scenie z wieloma znanymi brytyjskimi wykonawcami: z Deep Purple, Manfredem Mannem, Free, Pink Floyd… Zaliczyli występy na kilku znaczących festiwalach muzycznych. I co ważne – zostawili po sobie dwa wspaniałe albumy z niezapomnianymi utworami.

Grupa powstała w Sydney, w połowie 1970 roku, którą założyli Stan White (org), oraz byli członkowie popowego zespołu Gus & Nomads: Jim „Duke” Yonge (dr.), Tony Hamilton (g, voc) i Graeme Thomson (gb). Ulokowali się w wygodnej rezydencji Hawaiian Eye na Castlereagh Street. Przytulne miejsce dało Stanowi i Tony’emu komfort tworzenia autorskich kompozycji będących fuzją rocka progresywnego z elementami latynoskich rytmów. Już pierwsze występy pokazały, że oryginalne połączenie dwóch stylów było strzałem w dziesiątkę. Stan ze swoim perfekcyjnie płynącym Hammondem współgrał z tnącą jak brzytwa gitarą Tony’ego, która mogła zedrzeć farbę ze ścian. Jim, jeden z najbardziej kreatywnych i innowacyjnych  w tym kraju perkusistów, rozdzielał rytmy przywołując pierwotne brzmienie szamańskich bębnów, zaś Greame prywatnie duch dyskrecji i ostoja spokoju zespołu swoim potężnym pulsującym basem był jak generał dowodzący armią wysyłający swoich żołnierzy w bój. Tym samym PIRANA od początku pokazała swe ostre muzyczne ząbki. Jeszcze tego samego roku piosenkarz Greg Quill (dziś legendarna postać tamtejszej sceny muzycznej) zaprosił ich do nagrania swej autorskiej płyty „Fleetwood Plain”. Czuli się bardzo wyróżnieni. Ale to nie koniec niespodzianek.

Bardzo szybko zespół wpadł w oko Michael’owi Barclay’owi, ówczesnemu menadżerowi i dyrektorowi wytwórni A&R (oddział  EMI), który bez wahania podpisał z nimi kontrakt z nowo powstałym  pododdziałem EMI zajmującym się rockiem progresywnym. Takim to sposobem PIRANA została pierwszym australijskim zespołem w stajni szacownej wytwórni Harvest. Zdopingowani całym faktem zaczęli intensywnie szlifować materiał na debiutancką płytę, który po raz pierwszy zaprezentowali w styczniu 1971 roku na Odyssey (Wallacia) Pop Festival przed 10-tysięczną publicznością! Warto wiedzieć, że tę trzydniową imprezę swoim udziałem zaszczycili m.in. Billy Thorpe & The Aztecs, Wendy Saddington (australijska Janis Joplin) z grupą Copperwine, Chain, Spectrum… Występ okazał się wielkim sukcesem, co potwierdzili recenzenci na łamach znanego magazynu muzycznego „Go-Set”. Panowie byli  pod wrażeniem występu i nie kryli swego wielkiego entuzjazmu do grupy.

W maju ukazał się pierwszy z dwóch singli kwartetu. „Here It Comes Again/Find Yourself A New Girl” jest prawdopodobnie pierwszą lokalną małą płytą nagraną w stereo; drugi, „I Hope You Don’t Mind/Funny Games” (grudzień’71) bezpośrednio poprzedził wydanie debiutanckiego albumu „Pirana”. Producentem krążka był Gus McNeil, ten sam, który wyprodukował płytę „Fleetwood Plain” Grega Quilla. To on wpadł na pomysł, by ustawić mikrofony w studio po rogach dla uzyskania lepszego brzmienia gitarowych solówek Tony’ego Hamiltona. Miał nosa, bo czuć w nich dużo przestrzeni!

Tuż po wydaniu płyty zespół przeniósł się do Melbourne rozpoczynając tym samym serię wielu niesamowitych występów w klubach i dużych koncertów plenerowych. Grali siedem, osiem razy w tygodniu nie licząc sobót – tu mieli zakontraktowane trzy występy w trzech różnych miejscach! Pod koniec stycznia 1972 roku wzięli udział w pierwszym historycznym Sunbury Pop Festival zwany „australijskim Woodstockiem”. Gwiazdą festiwalu okazał się Billy Thorpe ze swym zespołem The Aztecs, nie mniej występ grupy PIRANA był prawdziwą bombą, a wykonany na bis numer Santany  „Soul Sacrifice” z kapitalną grą Jima „Dug” Younge’a na bębnach sprawił, że publika oszalała. Po latach Carlos Santana z całym szacunkiem przyznał, że nikt później nie przebił tej wersji… Cały koncert nagrywali techniczni z EMI z myślą o wydaniu go na płycie. Ostatecznie skończyło się na tym, że jedynie utwór „Soul Sacrifice” znalazł się na składankowym (podwójnym) albumie „Sunbury Pop Festival”, który Harvest wydała jeszcze tego samego roku. Nie muszę dodawać, jak  bardzo rozczarowało to muzyków. Jakby tego było mało koncertowego maratonu nie wytrzymał Stan White, który odszedł w lutym zostawiając po sobie w spadku dwie kompozycje wykorzystane później na drugiej płycie. White’a szybko zastąpił Keith Greg z Cryin’ Shame. Zmiana klawiszowca na szczęście nie wpłynęła na brzmienie zespołu. Greg doskonale wpasował się w grupę. Ba, miało się wrażenie, że był w niej od początku. To właśnie z nim sześć tygodni później PIRANA ruszyła w historyczną trasę z Deep Purple, a potem w Randwick Racecourse wystąpiła przed 50 tysięczną publicznością wraz z Pink Floyd! Podekscytowani, choć lekko przemęczeni muzycy w maju weszli do studia i nagrali swój drugi longplay „Pirana II” promowany singlem „Love More Today”.

Pierwszy album zachwyca znakomitymi melodyjnymi kompozycjami głównie autorstwa klawiszowca Stana White’a, którego  Hammond wyznaczał brzmienie PIRANY. O całkowitej dominacji klawiszy nie ma jednak mowy, co dobitnie  słychać w porywającym „Elation”, który otwiera dużą płytę. Ten świetny numer z soczystą solówką gitarową, mocnym basem, perkusyjnym solem w środkowej części nagrania i bardzo fajnym wokalem jest przykładem kapitalnej współpracy wszystkich muzyków. Rock progresywny z najwyższej półki do którego zaliczyć mogę także „Find Yourself A New Girl” z piękna lekką melodią, okazjonalnym fletem i akustyczną gitarą przeplataną fortepianowymi wstawkami. Jak to wszystko pięknie współgra! A propos fortepianu – początek „Sermonette” zagrany na tym instrumencie (ledwo 50 sekund) rozbraja. Czuć w tym nagraniu lekki wpływ Santany. Sporo tu  zmian tempa z oszczędnie łkającą gitarą i krótką, ale jakże ognistą solówką. Są tu jeszcze cudeńka takie jak acid rockowy „The Time Is Now”, czy balladowy „The River” który zaczyna się niemal jak beatlesowskie  „Don’t Let Me Down”. Najlepsze zespół zostawił na końcu: „Stand Back” to arcydzieło, które powala na kolana epickim rozmachem częstując na początku świetnym solem perkusji, rasowym wokalem, mocnym brzmieniem Hammonda, głębokim basem i wściekle wymiatającą  solówką gitarową! Czy do szczęścia potrzeba czegoś więcej..?

Na drugim albumie zespół nieco odsunął się od latynoskich wpływów, choć pobrzmiewają one choćby w „Here It Comes Again” – niezapomnianym kawałku ze świetnym gorącym rytmem i kapitalną solówką na organach i gitarze, a także w uroczym, instrumentalnym „Then Came The Light”. We wszystkich nagraniach słychać, że gitara została wysunięta bardziej do przodu. Mnie to nie dziwi. Wszak po odejściu Stana White’a liderem grupy został jej gitarzysta. Nie oznacza to, że klawiszy tu jak na lekarstwo. Wręcz przeciwnie. Wystarczy posłuchać „Thinking Of You” – ośmiominutowego dynamicznego, progresywnego numeru by przekonać się kto w tym kawałku wymiata najmocniej! A zespół wymiata, oj jak bardzo wymiata, zaś ognisty dialog klawiszy z gitarą powoduje ciary na plecach – taka prawdziwa wisienka na torcie! Kolejnym arcydziełem (po raz kolejny nie waham się użyć tego słowa) jest kompozycja zatytułowana „Pirana” zainspirowana „Bolerem” Maurice’a Ravela, która otwiera cały krążek. Stylistycznie bliska nagraniom grupy Eloy i Nektar zaś klimatem przypomina najlepsze fragmenty Pink Floyd z okresu „Meddle”… Szamańskie rytmy wybijane na bębnach słychać w „Persuasive Percussion” i „Jimbo’s Blow” przedzielone przebojowym „I’ve Got To Learn To Love More Today”… Świetnie zapowiadający się „Here It Come Again” z ciekawą i ładnie zagraną solówką gitarową jak dla mnie kończy się za szybko. Czuję lekki niedosyt, który na szczęście wynagradza mi zamykający płytę ogniste „Move To The Country” zagrane z wielkim polotem przez cały zespół.

Powstanie PIRANY było równoległe z powstaniem takich zespołów jak Spectrum, Country Radio, The Aztecs, Taman Shud, Company Caine, Mackenzie Theory i La De Da’s. Były to przełomowe grupy, które odwróciły się od australijskiej popowej tradycji poprzednich dziesięcioleci. Zespół PIRANA będąc częścią autentycznej rockowej sceny muzycznej tamtych lat pozostawił po sobie muzykę, która na szczęście  przetrwała do dziś.

Muzyczne archiwa wytwórni EMI, czy też Radia BBC ponoć wciąż pełne są niezwykłych nagrań wykonawców, których sława, a także wkład w rozwój muzyki popularnej jest niekwestionowany. O tych zasobach krążą legendy, które jeszcze bardziej rozpalają wyobraźnię, gdy na rynek trafiają kolejne płytowe wydawnictwa z nieznanymi i niepublikowanymi nagraniami. Te archiwalia kupują przede wszystkim fani, którym nie przeszkadza ani słabsza jakość nagrań, ani cena (nawet zaporowa jak w przypadku boxu Pink Floyd „The Early Years 1965-1972”)! Bo nikt inny jak właśnie oddany fan  potrafi najbardziej docenić owe muzyczne perełki i cieszyć się nimi jak (nie przymierzając) dziecko z nowej zabawki…

Na swojej półce naliczyłem kilkadziesiąt takich pozycji i pomyślałem sobie, że warto do niektórych wrócić co jakiś czas. A w zasadzie przypomnieć o ich istnieniu. Na początek grupa DEEP PURPLE i podwójny album „The BBC Sessions 1968-1970”.

Na temat dokonań Purpli w studiach BBC od lat krążyły legendy. Niestety EMI do momentu wydania tej pozycji (7 listopada 2011) poprzestała na wydaniu dwóch koncertowych tytułach: „In Concert 1970-72” i „Live In London” (oba dostępne niegdyś tylko w Japonii!). Fani błagali o te nagrania, a EMI milczała. Podejrzewano, że ktoś w wytwórni nieopatrznie je skasował. Na szczęście ocalały analogowe płyty promocyjne zawierające zapis większości sesji. Nosiły one nazwę „Pick Of The Pops For Your D.J.” i tłoczono je w nakładzie kilku(!), czasem kilkunastu egzemplarzy na potrzeby radiowych stacji. Nie muszę chyba dodawać, że dziś na giełdach płytowych osiągają oszałamiającą cenę. Zostały one odczyszczone z szumów i trzasków i wydane na dwóch płytach CD. Cóż za szczęście!

Nagrania zostały zarejestrowane w londyńskim Maida Vale Studios należące do Radia BBC pomiędzy 18 czerwca 1968 roku, a 23 września 1970. Pierwszy dysk zawiera nagrania z wokalistą Rodem Evansem i basistą Nickiem Simplerem i już robią duże wrażenie. Zwracam uwagę na kompozycję „Hey Bop A Re Bop”, która nigdy nie została oficjalnie wydana na żadnej płycie. Są tu też m.in.  dwie wersje „Hush” (hit za Oceanem, podczas gdy w Wielkiej Brytanii niezauważony), beatlesowskie „Help”, czy o połowę krótszy w stosunku do płytowej wersji „Hey Joe”. Nie mniej to drugi dysk z dwunastoma utworami z okresu „In Rock”wymiata i wręcz miażdży! Niemal wszystkie biją na głowę wersje znane fanom od blisko 40 lat! W „The Bird Has Flown” (oryginalnie na „trójce”) wyraźnie słychać, że Gilan chciał udowodnić nowym kumplom, iż podjęli słuszną decyzję wyrzucając Evansa z zespołu… „Child In Time” jeśli nie lepsze, to w innej wersji ze wspaniałym solo na… organach. Palce lizać! To chyba jedyna taka wersja! Instrumentalna kompozycja „Gabsplatter” została – niestety – pominięta w 1970 roku. Szkoda, gdyż jest naprawdę porywająca… „Ricochet” to embrionalna postać „Speed King”. Dopiero teraz widać, że genialna wersja znana z oficjalnej płyty była szaleńczym rzutem na taśmę… „Hard Lovin’ Man” to z kolei jeden z najlepszych hard rockowych numerów w historii rocka. Tyle, że serce się załamuje, gdy po czwartej minucie utwór się wycisza. Dlaczego..?! Tego już się chyba nigdy nie dowiemy, ale takie też bywają uroki (nie)znanych wersji nagrań…

Dwupłytowy „Heavier Than Air. Rarest Eggs” zespołu BUDGIE wydany na CD w 1998 roku to zestaw zawierający wyłącznie koncertowe, do tej pory niepublikowane nagrania tria z lat 1972-81.

Mamy tu dokładnie 154 minuty naprawdę ekscytującego materiału. Ze względu na to, że jest to pierwsze oficjalne wydanie ukazujące BUDGIE „na żywo” rzecz  obowiązkowa dla fanów grupy, choć patrząc po tytułach nagrań nie ma tu nic odkrywczego… Pierwszy CD wypełniają utwory zarejestrowane dla Radia BBC, głównie z 1972, ale też z 1976 i 1981 roku. Pierwsze cztery: „Rope Of The Locks”, „Rocking Man”, „Young Is A World” i „Hot As A Docker’s Armpit” z miejsca wbijają w fotel! To wzorcowe, heavy rockowe granie na najwyższym poziomie zdecydowanie cięższe od powietrza! Szkoda, że ostatnie cztery, w tym m.in. słynne „Nude Disintegrating Parachutist Woman” pod względem jakości dźwięku niestety odstają od pozostałych. Cóż, oryginalna taśma radiowa przypadkowo została skasowana. Jedynym źródłem, by uratować utwór od zapomnienia była amatorska taśma magnetofonowa nagrana bezpośrednio z radia… tranzystorowego przez nieznanego fana!!! To ci dopiero jest rarytas papuziego jaja..! Drugi CD zawiera materiał z prywatnego archiwum basisty i wokalisty, Burke’a Shelleya. Dwa pierwsze, czyli „Bredfan” i „You’re The Biggest Thing Since Powdered Milk” pochodzą z londyńskiego koncertu z 1974 roku i ukazują zespół u szczytu formy. Potem już do końca możemy zapoznać się z ponad godzinną rejestracją koncertu, który odbył się w Los Angeles w 1978 roku. Jeśli ktoś w tym miejscu skrzywi się – nie ma racji! W tym bowiem okresie BUDGIE grało jak w najlepszych latach, a może i lepiej! Oprócz Tony’ego Bourge’a w składzie był drugi gitarzysta, Myf Isaacs. Dzięki temu brzmienie grupy stało się pełniejsze – Bourge mógł skupić się wyłącznie na partiach solowych. Wspaniały występ z krystalicznym, czystym dźwiękiem, a zestaw nagrań taki, że tylko palce lizać: „Parents”, „In For The Kill” (z wplecionym „You’re The Biggest Thing…”), „Bredfan”, „Who Do You Want For Your Love”… Spece od nagrań i twórczości BUDGIE twierdzą, że L.A.’78 to najlepszy koncert walijskiego tria w jego historii. Być może mają rację..!

Co było największą piętą Achillesową LED ZEPPELIN w ich wyjątkowej dyskografii? Brak zabójczego albumu live na miarę „Live At The Leeds” The Who, czy „Get Yer Ya-Ya’s Out!” Stonesów. Pomijam tu podwójny „The Song Remains The Same”, który jak wiemy był jedynie ścieżką dźwiękową z filmu koncertowego o tym samym tytule i bez obrazu nie robi odpowiedniego wrażenia. Na szczęście po 31 latach(!) ukazało się doskonałe trzypłytowe wydawnictwo „How The West Was Won” wypełniające tę lukę. Cóż, lepiej późno niż wcale…

Jimmy Page do dziś jest zdania, że nagrania które zarejestrowano 25 i 27 czerwca 1972 roku podczas koncertów w L.A. Forum i Long Beach Arena w Kalifornii pochodzą z czasów, gdy LED ZEPPELIN był w najwyższej formie. I trudno się z nim nie zgodzić.

Pierwsze dwa utwory: „Imigrant Song” i „Heartbreaker” (ten ostatni wydłużony do siedmiu minut!) są nieco stonowane. Prawdziwa jazda zaczyna się od „Black Dog” – pełna polotu gra Page’a i finałowe mini solo Bonhama to ZEPPELIN u szczytu swych wielkich umiejętności! I tak już będzie do samego końca!!! Bohaterem i Numerem Jeden tych występów bezsprzecznie jest gitarzysta – Jimmy Page gra bardzo pewnie i swobodnie, choć pozostałym nic ująć nie można. Na uwagę zwraca też atmosfera i niezwykła reakcja publiczności nad którą unosi się nastrój rockowego misterium. Napięcie sięga zenitu, gdy Plant zapowiada „Stairway To Heaven”, ale set akustyczny chyba jeszcze bardziej podgrzewa atmosferę. Największe szaleństwo (co zrozumiałe) wybuchło przy „Going To California”, klaskanie w „Bron-Yr-Aur Stomp” a potem w „Bring It On Home” – rewelacja! Tak  Zepp zdobywał (Dziki) Zachód..! Mój faworyt, „Dazed And Confusion” trwa 25 minut(!) i wypada bardziej energetycznie od poprzednich wersji. Są dialogi na gitarę i wokal, jest smyczek, w środku zaś pojawia się cytat z „The Crunge” z przygotowywanego właśnie albumu „Houses Of The Holy”…

Na kolejnych dyskach mamy „Dancing Days” i „The Oceans” – obie kompozycje brzmią ciężej i bardziej drapieżnie od swych studyjnych pierwowzorów. W 20-minutowym „Moby Dick” Bonzo zostaje sam. I tu powinienem czepić się, gdyż brzmienie jego perkusji jest nieco dziwne, jakby żywcem wzięte ze zwykłego heavy metalowego bandu. A przecież John Bonham powinien brzmieć jak… John Bonham, czyli ciężko i potężnie! Tak  jak na wszystkich innych płytach LED  ZEPPELIN. Czuję, że winę za to ponosi Kevin Shirley, który miksował cały materiał i który zaliczył już podobną wpadkę zmieniając firmowe brzmienie Nico McBraina z Iron Maiden… Podczas „Who Lotta Love” (23 minuty!) przychodzi czas na wiązankę standardów z obowiązkowym „Boogie Chillum” Johna Lee Hookera, z wesołą wersją „Hello Mary Lou” i z „Goin’ Down Slow” Jamesa Burke’a Odena. A potem rusza ich własny „Rock And Roll” zagrany z takim turbodoładowaniem, że czapki z głów spadają, a inne wersje przy tej zdają się zwyczajnie mdłe i rozmemłane. Całość zamyka „Bring It On Home”. W ciągu prawie 10-minut stylowy blues z harmonijką Planta przeplata się z chemicznie czystym hard rockiem.

Z czystym sumieniem powiem, że „How The West Was Won” to jak dla mnie najlepszy koncertowy album LED ZEPPELIN i jeden z najlepszych w historii rocka. I tylko szkoda, że nie ukazał się w owym magicznym dla zespołu 1972 roku…

Zdaję sobie sprawę, że prawdziwych fanów muzyki rockowej nie zaskoczyłem ani wykonawcami, ani tytułami płyt. Ale jak napisałem na samym początku – warto je odświeżać i do nich wracać, albowiem płyty z rarytasami choć wydają się cięższe od powietrza unoszą się wysoko ponad teraźniejszą przeciętność!

W roku 1971 brytyjska scena muzyczna ulegała zmianom. Era psychodelii minęła bezpowrotnie wraz z odejściem Syda Barretta z Pink Floyd, a kwartet definitywnie odciął się od surrealistycznego blasku „The Piper At The Gates Of Down” wytyczając nowe ścieżki. Rock progresywny z Peterem Gabrielem przebranym za lisa stawał się coraz bardziej konceptualny, Dawid Bowie ochrzcił się na Ziggy Sturdusta, a Led Zeppelin wprowadzili nowe, gęste brzmienie z własną reinterpretacją bluesa… W te muzyczne klocki lego świetnie wpasowuje się zespół SWEET SLAG ze swą jedyną płytą „Tracking With Close-Ups”. Nota bene początkowo płyta miała nazywać się „Guerilla Jazz Rock”, ale ostatecznie zrezygnowano z tego tytułu, co wyszło na dobre, bowiem nie jest to album stricte jazzowy.  Muzycy mieszali ze sobą jazz z psychodelią, ciężki rock ze współczesną awangardą, a brzmienie, które można uznać za progresywne w rzeczywistości zbliżone było do swobodnych eksperymentów Zappy i Beefhearta.  Wokalista, gitarzysta i skrzypek grupy, Mick Kerensky (wł. Mick Wright) na tylnej okładce określił styl zespołu mianem „stock rock” przez wzgląd na jego podziw dla Stockhausena. Zresztą co tu dużo mówić – od początku nie byli zainteresowani tworzeniem popularnego rocka w stylu Led Zeppelin, czy Black Sabbath choć nie odcinali się od niego zupełnie.  Nie zabiegali też ani o sławę ani o fortunę.

O zespole praktycznie nie wiedziałem nic poza tym, że kwartet powstał w 1969 roku w Luton, że materiał na płytę gotowy był we wrześniu 1970 roku, ale z niewiadomych powodów ukazał się dopiero 15 stycznia 1971. Oraz to, że wydała go mała wytwórnia płytowa  President Records w bardzo niskim nakładzie… Mało! Lubię wiedzieć o zespołach, których płyty mam na swej półce dużo więcej. Włączyłem swego archeologicznego szwędaczka; zacząłem szukać, grzebać, wertować, węszyć. Przez przypadek trafiłem w końcu na… Ale o tym nieco dalej.

Jako zespół awangardowy skupiali wokół siebie niewielką, acz bardzo oddaną publiczność. Wspólne koncerty z Edgar Broughton Band, Groundhogs, czy Hight Tide powiększały powoli grono fanów. Lokalne fanziny umieszczały zdjęcia i krótkie relacje z występów kapeli, w których przewijał się motyw „ciemnej strony” ich brzmienia (cokolwiek miałoby to znaczyć) co w połączeni z mocno chrypliwym i „groźnym” wokalem Micka Kerensky’ego robiło na słuchaczach spore wrażenie. Ta „brudna” muzyka odzwierciedlała w pewnym stopniu także dość oryginalna okładka płyty – widok ulicznego zaułka pełnego odpadów, śmieci i gruzu. Patrząc z drugiej strony być może nawiązuje ona do poprzedniej profesji gitarzysty, który (jak głosi legenda) wcześniej zajmował się wywożeniem odpadów komunalnych…

Każdy z siedmiu utworów na tym albumie jest eksperymentalny, a zespół gra swobodnie improwizując zapodany temat. „Ciasne” bębnienie Ala Chambersa i stabilny bas Jacka O’Neill’a są wstanie rozwinąć dziesiątki pomysłów niemal od ręki. Wydawać by się mogło, że ta swoboda wypowiedzi może zniechęcić przypadkowego słuchacza, ale jak w najlepszych numerach Johna Coltrane’a wszystkie te pomysły i na pozór wirujące improwizacje łączą się w chwytliwe melodie wypływając na powierzchnię.  Trzeba mieć dużo muzycznej wyobraźni, by wyszły z tego cudeńka. I wyszły! Przykład? Ot, choćby dziesięciominutowy „Rain Again”, który przechodzi przez różne style zmieniając przy tym wielokrotnie metrum. Zaczyna się od cudownie mglistych pasaży saksofonu granych przez Paula Jolly na tle leniwej perkusji, przekształca się w jazgotliwą jazz rockową improwizację by na koniec uwieść przepiękną melodią wespół z nostalgicznym, ciepłym wokalem… Podobnie jest w „Twistet Trip Woman”; tu moją uwagę zwraca świetny basowy riff, oraz doskonała praca sekcji rytmicznej w jej środkowej części. Takie brzmienie niemal do perfekcji opanował czechosłowacki The Plastic People Of The Universe trzy lata później… „World Of Ice” to najbardziej psychodeliczny utwór na tej płycie; powolny upiorny stoner rock klimatem nawiązujący do „The End” Doorsów z partią gitary Micka Kerensky’ego, który jednocześnie jest twórcą całego materiału. Jego teksty pełne są ponurych osobistych wynurzeń dotyczących całkowitej nienawiści i nieufności wobec społeczeństwa. Paradoks polega na tym, że te gorzkie akcenty równoważone są poprzez delikatne momenty. Torturowane gitarowe solo potrafi nagle zmienić się w harmonijne i melancholijne granie tworząc coś naprawdę pięknego… Ostatni utwór „Babyi Ar” inspirowany jest wierszem Jewgienija Jewtuszenki o żydowskiej zbrodni w Babim Jarze w 1941 roku dokonanej przez nazistów. Kerensky wykrzykuje kilkakrotnie tytuł piosenki na tle przerażających odgłosów wyczarowanych przez resztę zespołu. Przejmujący moment płyty skierowany w ciemniejszą stronę ludzkiej kondycji…

W moich poszukiwaniach natknąłem się jedynie na dwie recenzje z tamtego czasu. Obie krótkie i dość lakoniczne. 13 lutego Melody Maker określił album jako „(…) ostro współczesny, postrzępiony, surowy i zasadniczo pozbawiony radości. Gra jest solidna i konkretna z dużą ilością zawiłej improwizacji, Są jednak godnym zespołem, który zasługuje na szczególną uwagę”. Tydzień później Disc & Music Echo napisał w podobnym tonie: „Ten album jest wspaniałym i godnym uwagi dziełem, choć muzyka jest mocno skomplikowana i zagubiona. Talentowi muzykom odmówić nie można. Mają u mnie duży kredyt  zaufania.”

Po wydaniu krążka zespół rozpoczął szereg koncertów m.in. z Deep Purple, Nucleus, Stray, Black Cat Bones, Grahamem Bondem… Album „Tracking With Close-Ups” choć nie odniósł komercyjnego sukcesu (o co muzycy nie zabiegali) z biegiem czasu zyskał kultową reputację wśród kolekcjonerów płyt, która trwa do dziś!

Podczas zbierania informacji o zespole przez przypadek na kanale YouTube natknąłem się na zespół Southside Jimmy, w którym na perkusji grał niejaki Paul Chamber. W głowie zawył alarm. Przecież bębniarz SWEET SLAG nosił identyczne nazwisko! Zbieżność nazwisk..? Rodzina..? Przez facebooka nawiązałem kontakt z grupą, pochwaliłem ich za fajną muzę (są świetni!), oraz poprosiłem o potwierdzenie lub zaprzeczenie, czy Paul ma jakiś związek z Alem Chambersem. Minęło sporo czasu, nie było odzewu i o sprawie zapomniałem. Niespodziewanie dla mnie pod koniec ubiegłego roku dostałem e-maila od Paula! Głównie dotyczył zespołu Southside Jimmy (notka biograficzna, terminarz koncertów, newsy, itp, itd). Dopiero na zakończenie napisał coś, na co tak długo czekałem. Pozwolę sobie w tym miejscu zacytować fragment odnoszący się do grupy SWEET SLAG:

„(…) Perkusistą w zespole był mój nieżyjący już tata Alan Chambers. Niestety odszedł od nas w 1998 roku. Jack O’Neill jest moim starszym kuzynem ze strony mamy. Paul Jolly wciąż mieszka w Luton; spotkałem go kilka razy, ale nie wiem czym się zajmuje. Za to Mick Wright (Mick Kerensky – przyp. moja) został w 1990 roku radnym w hrabstwie Bedfordshire. Obecnie jest już na emeryturze i pisze książkę o roboczym tytule „Historia odpadów w Luton od 1850 do 2010″… Albumu słucham niemal od dziecka. Nagrali go dwa lata przed moim urodzeniem. W domu słyszałem go od dziecka. Nie widziałem ich na scenie, bo rozwiązali się tuż po moich narodzinach. Moja mama mówi jednak, że w studio nie uchwycili klimatu i energii swoich występów. Chyba jak większość kapel z tamtej epoki. Zawsze uważałem, że Sweet Slag albo wyprzedził swój czas, albo właśnie spóźnił się na odpływającą łódź. Tak czy inaczej to wielki hołd dla mojego ojca, że wciąż słuchacie ich muzyki, że znajduje się dla niej miejsce w Twojej płytotece choć zdaję też sobie sprawę, że nie jest to czarujący album… Mój tata był fantastycznym perkusistą, a na początku lat 80-tych, gdy był w zespole Wedgewood zabierał mnie ze sobą na koncerty. Siadałem tuż za nim i obserwowałem jak gra. I tak nauczyłem się grać na perkusji. Co ciekawe – w naszym zespole używam zestawu perkusyjnego marki Hayman, tego samego na którym do końca grał tata.  To wszystko. Dzięki. Paul Chambers”.

I ja też dziękuję bardzo Paulowi za te wspomnienia i za to, że znalazł czas by się nimi podzielić. Thank you Paul!

Nazwa zespołu MARIANI nie powstała bynajmniej z miłości do potrawy serwowanej przez amerykańską sieć restauracji The Olive Garden. Taką plotkę rozsiewała ponoć konkurencja chcąca ośmieszyć/zdyskredytować/pomniejszyć rangę (niepotrzebne skreślić) działającą w Austin w Teksasie firmę wydawniczą Sonobeat Recording Company. Ile w tym prawdy trudno dziś dociec. Widocznie  działalność małej niezależnej wytwórni fonograficznej na dalekim „Dzikim Zachodzie” stała ością w gardle bossom wielkich wytwórni. W każdym bądź razie biznes byłego DJ’a radiowego Billa Josey’a Seniora i jego syna Billa Juniora kręcił się dobrze. W 1969 roku Josey w dość przypadkowych okolicznościach spotyka perkusistę Vince’a Mariani’ego, który po współpracy z różnymi zespołami w Kolorado wrócił do rodzinnego Austin. Vince prawdopodobnie był wówczas jednym z najbardziej kreatywnych ludzi w swej profesji. Używał bardziej rozbudowanego zestawu z podwójnym bębnem basowym i wciąż doskonalił swój jazz-rockowy styl budząc zachwyt znawców tematu. Nie przypadkiem Jimi Hendrix zabiegał o niego proponując mu współpracę tuż po odejściu  Mitcha Mitchella z Experience…

Pierwszym zleceniem jakie Vince dostał od właścicieli Sonobeat było nagranie paru perkusyjnych solówek do  stereofonicznego jingla wytwórni. Efekt? Kilka miesięcy później panowie budują w studio perkusyjno-wokalną kabinę. Specjalnie dla Mariani’ego… Widząc w muzyku niezwykły talent i charyzmatyczną osobowość idealną dla zespołu blues rockowego Josey Senior proponuje mu by założył własną kapelę, którą będzie finansował. Stary lis wyczuł, że perkusista waha się jeszcze przed przyjęciem oferty Hendrixa. Dał mu więc wolną rękę w wyborze składu grupy, która nazywać się miała tak jak jej lider, czyli MARIANI. Kiedy kilka tygodni później perkusista przyprowadził do studia gitarzystę właściciele oniemieli ze zdumienia, pytając czy to aby nie pomyłka. Przed nimi stanął bowiem młodzieniec, a w zasadzie 15-letnie dziecko z blond włosami obciętymi na „pazia”. „Przyprowadziłeś ze sobą syna?!” – spytali niemal jednocześnie. „Nie. To jest Eric Johnson, gitarzysta. I już niedługo być może wielka gwiazda” – odparł z uśmiechem Vince. Nie czekając na zachętę chłopak pokazał swoją wystrzałową gitarową pirotechnikę zwalając z nóg obu Josey’ów! Kilka minut później w kieszeni swoich spodni miał już świeżo podpisany kontrakt!

Basista Bob Trenchard, solidny muzyk z Austin, uzupełnił skład  zespołu, który z miejsca rozpoczął pracę nad świeżym materiałem. Tuż po nagraniu demo Bob opuścił trio przechodząc do Pall Rabbit, a jego miejsce zajmuje Jay Podolnick obejmując także „posadę” głównego wokalisty.

W tym składzie zespół nagrał singla „Re-Birth Day/Memoris Lost And Found” mający być próbną sondą wypuszczoną przed nagraniem dużej płyty. Nie miał on jeszcze tej magii na którą tak liczył Josey, co potwierdziło zresztą średnie zainteresowanie recenzentów i stacji radiowych.

Trio nie przejęło się tym; intensywnie pracowali nad czterema nowymi kompozycjami, z których dwie były długimi jamowymi improwizacjami, oraz nad nowymi wersjami singlowych utworów. Materiał grany na koncertach sprawdzał się znakomicie, więc bez obaw weszli do studia Western Hills Drive nie przeczuwając, że nagrywanie płyty okaże się dla wszystkich koszmarem. Już po kilku dniach stało się jasne, że ciężka atmosfera małego studia nie bardzo odpowiadała muzykom. Josey wynajmuje więc 100-akrowe ranczo w McDade (30 mil od Austin) przewożąc sprzęt i muzyków  starą ciężarówką. Dzień przed przyjazdem przeszła tu niespotykana jak na marzec burza z potężną ulewą; ciężki pojazd grzęźnie w błocie na żwirowej drodze zdradliwej jak ruchome piaski. Muzycy na własnych barkach przenoszą cały studyjny sprzęt i instrumenty do stodoły – zajęło im to pół dnia… Pomysł, by nagrywać muzykę w szczerym polu mający dać wrażenie przestrzennego brzmienia wydawał się dość interesujący.  Gdy jednak przyszło do nagrywania okazało się, że dźwięk odbijał się niepożądanym i nieprzyjemnym echem od pobliskich drzew i zabudowań gospodarczych. Na nic zdały się rozpaczliwe próby jego usunięcia. Po wyczerpującej pięciodniowej sesji podjęto decyzję o powrocie do Austin.

Miesiąc później gotowy materiał ukazał się na płycie zatytułowanej „Perpetuum Mobile”, którą wytłoczono w ilości… 100 (słownie: sto) sztuk! Album, zapakowany w lichą białą tekturową kopertę, został skierowany do niekomercyjnej dystrybucji: prywatnych stacji radiowych, recenzentów, krajowych wytwórni fonograficznych. Kopie trafiły też do muzyków i przyjaciół; dziesiątki egzemplarzy muzycy rozdali fanom podczas koncertów promocyjnych składając na nich swe autografy. Dziś to prawdziwy kolekcjonerski rarytas. W 2008 roku jedna z tych rzadkich kopii zachowana w dobrym stanie wystawiona na internetowej aukcji sprzedała się za 2850 dolarów..!

Nie był to jednak gotowy produkt, który można uznać za oficjalny album zespołu. Rzut oka na label uświadamia, że jest to płyta promocyjna adresowana głównie dla ludzi z branży muzycznej. Tytuły utworów sygnowane jako „First Song”, „Second Song”, „Third Song” i tak dalej są na to niekwestionowanym dowodem…

Pomimo, że oficjalnego albumu na rynku jeszcze nie było grupa ruszyła w jego trasę promocyjną po całym Teksasie. Jako suport towarzyszył im nieznany zespół hippisów z Houston nazywający się ZZ Top… Tymczasem Bill Senior wciąż zwlekał z wydaniem płyty oczekując poważnych ofert z dużych wytwórni płytowych. I mimo, że negocjował z wieloma ostatecznie nic konkretnego z nich nie wynikło. Rozczarowani muzycy zaczęli angażować się w inne projekty. Wkrótce zespół MARIANI przestał istnieć…

Po trzydziestu latach taśmy z materiałem wyciekły do włoskiej firmy wydawniczej Akarma specjalizującej się w wydawaniu płyt późnych lat 60-tych, oraz rockowej, progresywnej i bluesowej psychodelii z lat 70-tych. Płyta „Perpetuum Mobile” z okładką zaprojektowaną przez grafików z Akarmy ukazała się na kompakcie w 2001 roku w limitowanym (znowu!) nakładzie 1000 egz. Dzięki temu fani Vince’a i Erica mogli w końcu dostać coś, na co czekali przez trzy dekady. Co prawda Akarma miała potem z tego tytułu spore problemy. Sonobeat zagroził sprawą sądową o naruszenie praw autorskich. Doszło do ugody; Włosi zrzekli się praw do płyty (łącznie z projektem okładki) i zwrócili je prawowitym właścicielom.

A sama muzyka na płycie? Cóż, ten blues rockowy album z elementami acid rocka ocierający się o heavy metal na pewno nie był przeznaczony dla ludzi o słabych nerwach. Słychać tu Cream i Vanilla Fudge, Hendrixa i Cactus.  A to już półka z cięższą odmianą muzyki. Jako że jest to zespół Vince’a on i jego perkusja przez większą część czasu są w centrum uwagi („Message”, „Windy Planet”) ale i Eric miał tu dużo przestrzeni, którą kapitalnie wykorzystał pokazując swój niezwykły kunszt i talent. Co prawda nie grał jeszcze w tej samej lidze co Clapton, ale był na najlepszej drodze by dołączyć do swego wielkiego imiennika. W otwierającym płytę utworze „Searching For A New Dimension” wykorzystuje efekt gitarowy wah-wah ze swobodą i dużym wyczuciem godnym doświadczonego muzyka. Zresztą gitarzysta nie bał się eksperymentować. Podczas pracy nad płytą wykorzystywał Echoplex, urządzenie opóźniające wtórny dźwięk gitary prowadzącej…

Więcej gitarowej wirtuozerii Johnson dostarcza nam w  jamowych kompozycjach takich jak „Things Are Changing” i „Re-Birth Day”, zaś instrumentalny „The Unknow Path” to już absolutne mistrzostwo świata! Tak zagranego ciężkiego bluesa mogę słuchać całymi godzinami. Kolejny, również instrumentalny numer „Euphoria” zdradza fascynację Hendrixem. Hm, powiem tylko tyle: panowie, czapki z głów przed młodziutkim  geniuszem gitary..! Poszczególne utwory z pierwszej strony oryginalnego longplaya są przeplatane krótkimi interwałami jazz rockowymi zdradzającymi sentyment perkusisty do tego gatunku. Są dość ciekawe, ale niestety trwają tylko po kilkadziesiąt sekund…

Szkoda, że wszystko skończyło się w 1970 roku na etapie tego (nie)wydanego albumu. Trio MARIANI miało pełną podstawę zaistnieć na rynku muzycznym stając w jednym szeregu z Cream I The Jimi Hendrix Experience. Na szczęście geniusz Erica Johnsona rozkwitł w całej pełni kilka lat później, a album „Perpetuum Mobile” będący jego płytowym debiutem dziś uznaje się za klejnot szeroko pojętego rocka.

PS. Tytułowe „Perpetuum Mobile” nie odnosi się do hipotetycznej, wiecznie poruszającej się maszyny. W kontekście albumu użyto tę nazwę, by zwrócić uwagę na łamane gitarowe solówki Johnsona i złożone perkusyjne schematy Mariani’ego. W muzyce klasycznej to synonim terminu „moto perpetuo” oznaczający granie nut bardzo szybko i jednym ciągiem. Doskonałym tego przykładem jest „Moto Perpetuo” Paganiniego i „Lot Trzmiela” Rimskiego-Korsakowa.