Słucham tej płyty i kręcę głową: jak taka grupa mogła się w tamtym czasie nie przebić? Fenomenalna kapela z przełomu lat 60 i 70 , która nagrała jedną, jedyną płytę, po czym rozpłynęła się jak we mgle i przepadła na całe dziesięciolecia. Dziś otaczana jest prawdziwym kultem wśród poszukiwaczy zapomnianych muzycznych pereł.

Zespół LEAF HOUND wyłonił się z blues rockowej formacji Black Cat Bones w 1969 roku jeszcze z  Paulem Kossoffem i Simonem Kirke’em, którzy jednak szybko się zwinęli, by utworzyć Free. Po przyjęciu na ich miejsce nowych muzyków, Black Cat Bones szybko nagrali płytę („Barbet Wire Sandwich”), po czym rozwiązali się. Dwaj instrumentaliści  tej grupy,  bracia Derek (g) i Stuart (bg) Brooks postanowili grać dalej. Wkrótce przyłączył się do nich wokalista Peter French, a zaraz za nim do składu dołączyli : perkusista Keith Young i drugi gitarzysta Mick Halls. W tym składzie, jako LEAF HOUND rozpoczęli koncerty, które zaowocowały szybko podpisanym kontraktem płytowym.

Być może ten zbytni pośpiech sprawił, że wybrali – jak się niedługo okaże – fatalnie. Wybrali bowiem niesławną wytwórnię  Decca. Tak, tę samą, która odprawiła z kwitkiem Beatlesów, twierdząc, że nie są „zespołem przyszłościowym”. Jednak początek był bardzo obiecujący, bowiem już po kilku tygodniach, pod koniec 1970 r.  LEAF HOUND weszli do studia nagraniowego, gdzie w ciągu jedenastu godzin zarejestrowali materiał na płytę, którą zatytułowali „Growers Of Mushroom”. Premiera krążka miała się odbyć na początku przyszłego roku i poprzedzona miała być dużą trasą koncertową na Wyspach i Kontynencie. I ruszyli w trasę. Tyle, że Decca pokpiła totalnie całą sprawę. Z niewiadomych przyczyn album nie ukazał się w przewidzianym terminie. Grupa promowała więc płytę, której de facto nie można było nigdzie kupić! Skandal!  „Growers Of Mushroom” ukazał się dopiero w październiku 1971 roku kiedy zespół już nie istniał. Na dodatek wydano ją w ilości… 500 egz!!! Nie dziwi więc fakt, że dziś oryginalny winyl kosztuje 4000 $ i uważany jest za „płytowego Świętego Graala” w tym gatunku muzyki!

Wytwórnia Decca poprzez swoją ignorancję, nieudolność promocyjną i bałagan wypuściła z rąk kurę mogącą znosić „złote jaja”. Lepszą orientacją do  LEAF HOUND wykazali się ludzie z niemieckiej wytwórni Telefunken, którzy widząc, że koncerty grupy w Niemczech spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem wydali – na kilka miesięcy przed ogólnoświatową premierą – niemiecką wersję płyty ze zmienioną okładką i pod skromnym, acz banalnym tytułem „Leaf Hound”. Ta okrojona wersja nie zawierała dwóch ważnych dla całego albumu utworów: „Freelance Fiend” i „Growers Of Mushroom”, za to umieszczono na nim utwory z nigdy nie wydanego nigdzie indziej singla z utworami „Drowned My Life In Fear”/”It’s Gona Get Better”. Ten drugi nie znalazł się  na albumie. I tak po prawdzie nie ma czego żałować, gdyż bardzo odstaje od reszty całego materiału. Banalna ballada zagrana przy akompaniamencie pianina z żeńskimi chórkami. To nie ten klimat, to nie to brzmienie. Taka ciekawostka, lub raczej krótki przerywnik w trakcie nagrywania podstawowego materiału.

Edycja CD wytwórni Repertoire zawiera, oprócz podstawowego materiału, trzy bonusy, ale o tym dalej. Płytę otwiera „Freelance Fiend”  – zadziorny, mocny wokal Pete’a Frencha, ciężkie riffy, bardzo surowe brzmienie. Czysty hard rock, o lekkim bluesowym zabarwieniu. Tak jakby muzycy chcieli odciąć się od swego poprzedniego wcielenia, od  Black Cat Bones, kierując się zdecydowanie w stronę  klimatów  Free (na dopingu), Black Sabbath, czy Led Zeppelin. Nawet jeśli za chwilę słyszymy gitarę akustyczną w „Sad Road To The Sea”, to i tak nie ma tu mowy o balladzie. Jest dynamicznie, rockowo, z równie surowym brzmieniem jak w poprzedniej kompozycji. „Drawned My Life In Fear”, który został wybrany na singiel kryje dość nośną melodię. Jest ona jednak przykryta warstwą krzykliwej partii wokalnej. Całość oparta na  wyrazistym basowym motywie, posępnych riffach i psychodelicznych partiach gitary solowej. Moment uspokojenia dostajemy w najdłuższym na płycie, ponad ośmiominutowym, psychodelicznym  „Work My Body”, a także w „With A Minute To Go”, z gitarą akustyczną, ale też i z wybijającą się partią gitary basowej na pierwszym planie. Jednak wszystko wraca do normy w „Stray”, który przypomina mi trochę zeppelinowy „Heartbreaker” i w rozpędzonym „Stagnant Pool” z przyjemnie pulsującym basem. Mocne, hard rockowe czadowanie, choć z zaskakującym, balladowym zwolnieniem. Tytułowy „Growers Of Mushroom” bliski jest psychodelicznym utworom Cream mimo, że jest najbardziej „piosenkowy” na tej płycie. Całość kończy kapitalny moim zdaniem „Sawdust Ceasar” z wyróżniającą się funkową rytmiką. Doskonałe zakończenie albumu, po wysłuchaniu którego ponownie wciskam przycisk „play” w swoim odtwarzaczu.

Płyta „Growers Of Mashroom„ mimo, że nie zawiera utworów szczególnie wybijających się ponad inne, to  wszystkie one prezentują bardzo wysoki poziom. Ten album ma dziś – poza wieloma innymi –  walor szczególnie nie do pogardzenia : to stara znakomita muzyka, której nie tylko nie zdążyliśmy nauczyć się na pamięć, ale nawet polizać. Tym większa radość słuchania.

Jak już wspomniałem LEAF HOUND nie doczekał się wydania albumu. Został rozwiązany kilka miesięcy wcześniej, choć tak naprawdę jego rozpad zaczął się tuż po zakończeniu nagrań, z chwilą odejścia braci Brooks. Na wspomnianą już wcześniej trasę promocyjną, wyruszył z nowym basistą. Wokalista Pete French rozczarowany promowaniem albumu, którego nikt nie mógł kupić, tuż po dopełnieniu koncertowych zobowiązań opuścił grupę. W 1971 roku dołączył do Atomic Rooster, z którym nagrał album „In Hearing Of Atomic Rooster” (nota bene wydany wcześniej niż „Growers Of Mushroom”), po czym opuścił Atomowego Koguta i przyłączył się do amerykańskiej grupy Cactus, nagrywając z nią płytę „Ot 'N’ Sweaty”. W tzw. międzyczasie do sklepów trafił w końcu album LEAF HOUND w bardzo niskim nakładzie, przez co dziś  za oryginalne, winylowe egzemplarze płaci się na aukcjach kosmiczne sumy. Na szczęście longplay ten doczekał się licznych reedycji, zarówno winylowych jak i kompaktowych. Zawierają one także dodatkowe nagrania: stronę B singla z kompozycją „It’s Gonna Get Better” , nigdy wcześniej niepublikowany utwór „Hip Shaker”, oraz „Too Many Rock’n’Roll Times„  z… 2007 roku.  Okazało się, że na fali odrodzonej popularności LEAF HOUND, wokalista Pete French postanowił reaktywować grupę (niestety w całkowicie zmienionym składzie) i wydał płytę „Unleashed” z premierowym materiałem, oraz utworem „Breakthrough” z repertuaru Atomic Rooster. Płyta poprawna, zawierająca przyzwoity materiał hard rockowy, ale pozbawiona klimatu i surowego brzmienia oryginalnego  LEAF HOUND z 1971 roku. Czyli tego wszystkiego, co czyni „Growers Of Mushroom” tak wyjątkowym albumem.

Mówiąc o muzyce rockowej z Australii, w pierwszym odruchu myślimy o najsłynniejszym jej przedstawicielu, czyli o grupie AC/DC. Po chwili zastanowienia dorzucamy nazwy innych wykonawców takich chociażby jak The Birthday Party, Crowded House, INXS, Midnight Oil, Nick Cave And The Bad Seeds, Rose Tatoo, Wolfmather i tak dalej… Listę tę można byłoby ciągnąć długo. Ze wszystkich tych zespołów AC/DC grało (gra) najdłużej i zaczynało swą karierę najwcześniej. Ale przed braćmi Young byli też i inni, doskonali  wykonawcy. Mało znani i w większości zapomniani, dziś odkrywani na nowo m.in. przez muzycznych archeologów. Oto mała próbka tego, co sam mam w zasięgu ręki w mojej płytotece.

BLACKFEATHER „At The Mountains Of Madness” (1971).

Tę płytę śmiało mogę zaliczyć do pierwszej piątki rockowych płyt Australii, a także do jednego z najlepszych gitarowych albumów w historii ciężkiego, progresywnego rocka!! Powstali w Sydney, w kwietniu 1970 r. i błyskawicznie zdobyli tam popularność. Świadczą o tym między innymi wysokie notowania na Australian Singles Chart  małej płytki „Boppin The Blues”/”Find Somebody To Love”  (numer 1) jak i debiutanckiego albumu „At The Mountains Of Madness” (1971), który dotarł do siódmego miejsca w krajowym rankingu płyt, co jak na tego typu muzykę było nie lada osiągnięciem. Porywające kompozycje, o charakterystycznym dla tamtych czasów psychodelicznym zabarwieniu, fantastyczne gitarowe solówki, pełna gama aranży, mnóstwo zmiennych nastrojów – tak w ogromnym skrócie określić można muzykę z tego albumu. Jest też folkowo wyniosły „Seasons Of Change” , obfita w zabawną historię suita „The Rat”  oraz porywający instrumentalno- orientalny „Mangos Theme Part 2″, który usłyszałem po raz pierwszy lata świetlne temu, bodaj w radiowej „Trójce” i który wywarł na mnie kolosalne wrażenie!

Koniecznie trzeba pochwalić całą sekcję rytmiczną: Leith Corbetha (gb). i Mike’a McCormacka (dr), oraz gitarzystę Johna Robinsona, którego zaliczano do czołówki, nie tylko australijskich, gitarowych herosów. Dodatkowe słowa szczerego i najwyższego uznania należą się 18-letniemu wokaliście zespołu. Neal Johns zaśpiewał silne, przejmujące i różnorodne wokale. Przeistaczał się niczym Dr. Jeckyll i Mr. Hyde. Warto też wiedzieć, że na fujarce(!) gościnnie  zagrał tutaj młody i nikomu jeszcze wówczas nieznany Bon Scott – trzy lata potem wokalista AC/DC!

TAMAM SHUD: „Evolution” (1969) / „Goolutionites And Real People” (1970).

TAMAM SHUD swą nazwę zaczerpnął z XI wiecznego perskiego zbioru poezji : „Rubajjaty”  co w języku tym znaczy „definitywny koniec”. Mogę śmiało postawić tezę, że to ta grupa zapoczątkowała mocne, ciężkie, masywne rockowe granie w Australii. To za nią podążyli inni na czele z Master’s Apprentices, Buffalo, czy omawiany wyżej BLACKFEATHER. Na jednym kompakcie dostaliśmy dwie absolutnie obłędne płyty, czyli cały ich dorobek artystyczny. Album „Evolution” wydany w stajni CBS, to dwanaście gitarowych, dość krótkich kompozycji. Improwizowanych kompozycji. Bo improwizacja to była podstawa prawdziwego rockowego grania. Punkt wyjścia do wszystkiego. Mnóstwo przesterowanych gitar, niestrudzona sekcja rytmiczna i sporo psychodelii. Wszystkie bez wyjątku rozsadza od wewnątrz niesamowita wręcz energia. Nawet spokojniejsze fragmenty brzmią tu ciężko. Takie skrzyżowanie Hendrixa i Cream ze szczyptą późnych Beatlesów z doskonałą jazdą gitarową. Mistrzostwo świata! Ten gitarzysta o swojsko brzmiącym nazwisku to Alex Zytnik, który niestety miesiąc po wydaniu płyty opuścił zespół. Płytę nagrano na „żywca” w ciągu dwóch i pół godziny i był w tym czasie „najlepiej wyprodukowanym albumem w Australii”.

O ile „Evolution” jest płytą fantastyczną, to opatrzony intrygującym tytułem drugi album jawi się jako skończone arcydzieło, absolutny majstersztyk! Nowym gitarzystą zespołu został znacznie młodszy, 16-letni Tim Gaze, który podsunął zespołowi pomysł nagrania albumu w postaci ambitnej suity. Przypomina to trochę dokonania bardzo mrocznych (jeszcze nie działających) Wishbone Ash, trochę Free. Dominuje tu zdecydowanie jego gitara – pierwszorzędny warsztat muzyczny! I wciąż, gdy słucham tych nagrań nieodparcie nasuwa mi się pytanie: jak można wymyślić  coś tak rewelacyjnego? Jak oni nagrali płytę składającą się z muzyki tak niewyobrażalnie fantastycznej? Na dodatek posiadającą jeden z najgenialniejszych finałów w historii rockowego grania („Goolutionites Theme Part I & PartII”). Chylę czoła przed tym zespołem. Przed ich geniuszem. I tylko pozostaje żal, że płyta  „Goolutionites And Real People” jest tak krótka.

Tim Gaze podobnie jak i Alex Zytnik wkrótce opuścił zespół pociągając za sobą perkusistę Dannie Davidsona, by dołączyć do basisty Boba Daisley’a znanego z płyt Chicken Shack, Rainbow i Ozzy Osbourne’a. Tak narodziło się znakomite power trio KAHVAS JUTE.

KAHVAS JUTE „Wide Open” (1971).

Ten jedyny album, nagrany w ciągu zaledwie trzech dni  wydany został w styczniu 1971 roku. Bije z niego niesamowita magia zespołowego zgrania, zespołowej jedności. Nasuwa się tu skojarzenie z brytyjskim triem Cream, ale zamiast kopiować – grali swoje – bardziej agresywnie, z większą dynamiką. Na tej płycie nie ma ani jednego przeciętnego kawałka. Wszystkie trzymają równy, wysoki poziom. Świetny, dynamiczny album będący ozdobą każdej szanującej się płytoteki, który polecam z całą mocą.

BUFFALO  to najciężej grająca formacja w historii australijskiego rocka! Swego czasu Black Sabbath nie zgodzili się , by ten zespół otwierał im koncerty – ponoć wystraszyli się! Zespół zdecydowanie miał ogromny wpływ na rozwój hard rocka, heavy metalu i wszelkich hałasów jakie wkrótce stały się czymś naturalnym. Powstali kiedy świat znał już Black Sabbath. Ale w BUFFALO była jakaś nieokiełznana siła, coś w stylu zawadiaki , który swoje problemy rozwiązuje siłą, niż perswazją. Działalność zaczynali pod nazwą Hobo, lecz używali jej bardzo krótko. Zespół został uformowany w 1971roku, ale niestety nie mieli tyle szczęścia, aby zaistnieć na szeroką skalę. Wielka szkoda bowiem pierwsze trzy płyty, bronią się do dziś doskonale.

Na debiutanckim albumie „Dead Forever” wydanym w 1972r. muzyka toczy się wolno – niczym walec. Słychać to szczególnie w „I’m A Mover” z repertuaru Free. Świetny album, ale następny był jeszcze lepszy!

Na rewelacyjnej  drugiej płycie, „Volcanic Rock” (1973) porzucili typowy jailhouse-rock na rzecz psychodelicznej zabawy z rockiem. Czuć w tym zeppelinowski pazur zwłaszcza w otwierającym płytę „Sunrise (Come My Way)” . Przez „Freedom” przetoczy się muzyczny walec miażdżąc po drodze wszystko i wszystkich. Grupa sypie piaszczystymi riffami, rzeźbi soczyste struktury, daje chwilę spokojnego oddechu, by za moment uderzyć z jeszcze większym impetem (wystarczy posłuchać „Pound Of Flesh” i następujący po nim „Shylock”). Album „Volcanic Rock” jest zwartym monolitem niczym Ayer’s Rock. Ale to, co na niej zachwyca i jest jednym z największych atutów, to wokal Dave’a Tice’a, równie potężny jak praca gitar. To jeden z tych najbardziej charyzmatycznych męskich wokali w historii rocka! Nie inaczej jest też i na trzeciej płycie zatytułowanej „Only Want You For Your Body” (1974). Ponowne połączenie tego, co najlepsze w muzyce Black Sabbath i Grand Funk. No i te riffy! Świetne, gitarowe sola Jeffa Baxtera, jak zwykle kapitalna gra sekcji rytmicznej w wykonaniu  Petera Wellsa (bg) i Jimmy  Economou (dr) plus mocny wokal Dave’a Tice’a. Ja posiadam niemiecką edycję gromadzącą oba te albumy na jednym CD. Co prawda ma dość skromną oprawę graficzną ( w porównaniu do edycji australijskich), ale za to dźwiękowo brzmi rewelacyjnie. Po rozwiązaniu grupy, do którego doszło w 1977 roku i po nagraniu dwóch kolejnych (niestety średnich) płyt, basista BUFFALO założył Rose Tatoo (zmieniając przy okazji cztery struny na gitarę elektryczną). Mimo to dziś nie sposób przejść obojętnie obok muzyki, którą zostawił nam australijski bawół, więc polecam ją szczególnej uwadze nie tylko miłośnikom mocnych brzmień.

To tylko część zapomnianych płyt australijskiego rocka, które znajdują się w mojej płytotece. Pozostałe, warte odkurzenia i omówienia cierpliwie czekają na swą kolej. I na pewno się doczekają!

Mam w swojej płytotece płyty, które wydane w latach 60-tych i 70-tych ubiegłego wieku poznałem i  wysłuchałem po raz pierwszy dopiero teraz, w XXI wieku. I zakochałem się w nich na zabój. Muzyki tych grup nie grało żadne radio, nie wylansowali żadnych przebojów, nie grali spektakularnych koncertów i nie występowali na wielkich festiwalach. A jednak pozostawili po sobie ślad w postaci płyt. Płyt odkrytych po latach na nowo przez muzycznych archeologów. Są wśród nich albumy grup  MAY BLITZ i MEDICINE HEAD. Mało znane, mało grane, lecz zasługujące na szczególną uwagę.

May Blitz. Majowe Bombardowanie. Dla nas określenie raczej enigmatyczne, niewiele mówiące, zlepek dwóch wyrazów pisany z dużej litery. W Anglii, dla której naloty z czasów  II wojny światowej są narodowym symbolem poświęcenia, taka nazwa dla zespołu, było nie było rozrywkowego, wzbudzała kontrowersje. Muzyka mogła jeszcze bardziej pogłębić tę niechęć, bo próżno w niej szukać kojących ucho melodii, a nawet jeśli było sentymentalnie i melodyjnie, miażdżono to brudnym, ostrym riffem gitary. A mimo to, żadne gromy z nieba nie posypały się z tego powodu na zespół. Może dlatego, że grupa działała tylko trzy lata i w tak krótkim czasie wydała tylko dwie duże płyty, które utonęły w całym morzu im podobnych? A może dlatego, że prezentowana przez nich muzyka stała na tak wysokim poziomie i z szacunku dla artystów nie czepiano się detali? Przypomnę, że w tym czasie takich prog-rockowych grup wytyczających nowe kierunki działało wiele. I jedną z nich jest bez wątpienia MAY BLITZ. Dzisiaj pozostaje praktycznie nieznana, poza wąskim gronem archiwistów rocka, a szkoda…

Jak już wspomniałem, grupa działała krótko na przestrzeni lat 1969-1971, a założyli ją  dwaj byli muzycy kapitalnego zespołu Bakerloo: Terry Pool (bg.) i Keith Baker (dr.).  Bardzo szybko przyłączył się do nich śpiewający gitarzysta Jamie Black i już pod nową nazwą zaliczyli kilka  koncertów.  Jednak wkrótce Pool i Baker odeszli do innych zespołów. Pierwszy został członkiem grupy Vinegar Joe (z Elkie Brooks i Robertem Palmerem w składzie), zaś Baker przyjął lepszą ofertę ze strony Uriah Heep, z którą niedługo później nagrał płytę „Salisbury”. Nie zrażony takim obrotem sprawy osamotniony chwilowo Jamie Black zaprosił do siebie perkusistę Tony Newmana (z Sound Incorporated i The Jeff Beck Group) oraz basistę Reida Hudsona. Kilka miesięcy później MAY BLITZ mogli się już pochwalić kontraktem płytowym z wytwórnią Vertigo, która w 1970 roku wydała ich debiutancką płytę pod nieskomplikowanym  tytułem „May Blitz”.

Album „May Blitz” określany też jest często mianem jednego z kamieni milowych brytyjskiego ciężkiego rocka. Sporo tutaj wspaniałego współgrania akustycznej gitary z bluesowym podkładem, sporo psychodelicznych solówek, które kojarzyć mogą się z hendrixowskimi improwizacjami. Progresywnie i hard rockowo mamy w „Smoking The Day Away” czy „Dreaming” Spokojnie zaliczyć je można do ekstraklasy gatunku! Bluesowy „I Don’t Now”, zwiewny i zamglony „Tomorrow My Come”, czy wypełniony motoryczną funkową partią basu „Squeet” pokazują nam jak zróżnicowany jest ten album. Gra całej trójki jest swobodna, bije z niej pewność siebie. Jest autentyczna. Nie ma tutaj schlebiania gustom ani żadnego kunktatorstwa.  Jak wspomniałem, płytę wydała Vertigo, która w tym samym czasie wydawała także albumy Black Sabbath oraz Uriah Heep. Zapewniam jednak, że muzyka, którą prezentuje na swym debiucie MAY BLITZ jest prawdopodobnie cięższa od większości produkcji obu tych legendarnych grup. Warto sięgnąć po tę pozycję, tym bardziej, że z okładki spoziera na nas bardzo zachęcająco wielce urokliwa matrona…

Pamiętam jedną z nocnych „Trójkowych” audycji Tomka Beksińskiego, który do studia przyniósł kilka płyt kompaktowych ze „starą” muzyką. I jego narzekania, że ukazuje się tego tak mało, a przecież jest tego tak dużo do wznowienia. To były pierwsze lata srebrnej płytki, która w błyskawicznym tempie wypierała z półek tradycyjne czarne winyle. Oryginalna „Ciemna strona Księżyca” z 1972 roku grupy MEDICINE HEAD była jego jedną z najbardziej ulubionych płyt. Na reedycję w wersji CD czekał cierpliwie przez długie lata. Niestety nigdy jej nie doczekał….

Zespół MEDICINE HEAD to duet, który wydał swe pierwsze dwa albumy głównie z folkowo-bluesowymi utworami. Piosenki często okraszone rubasznymi tekstami i łatwo wpadającą w ucho melodią, które  idealnie nadawały się do śpiewania w pubie przy kuflu z piwem, lub na piknikowych imprezach. Zachwycił się nimi John Peel, który pierwszą sesję w studiu nagraniowym Dandelion opłacił z własnej kieszeni. Po nagraniu drugiej płyty, której producentem był Keith Relf, wokalista znany z The Yardbirds i Renaissance (potem w Armageddon) duet opuścił Peter Hope-Evans (wrócił do niego rok później). John Peel zaproponował więc Johnowi Fiddler’owi nagranie nowego albumu, bez pauzującego Petera, ale za to z Keithem Relfem i perkusistą Johnem Davisem.

Akustyczne gitary zamieniono na mocno wzmocnione elektryczne, dodano rockowo brzmiącą perkusję. Wyszło niemal progresywnie, momentami naprawdę ciężko i tak jak uwielbiał to Tomek Beksiński – mrocznie. Jednym słowem: ekscytująco! Od całości lekko odstają może tylko dwie łagodniejsze ballady „Sittin’ In The Sun”, oraz „Only To Do What Is Tru”, które zostały zresztą wydane na singlu, ale zapewniam, że reszta jest znacznie lepsza, bardziej rockowa i taka… wyluzowana.

Jak pokazała historia, płyta „Dark Side Of The Moon” grupy MEDICINE HEAD nie odniosła żadnego sukcesu, co pozwoliło rok później zespołowi Pink Floyd nazwać tak swój nowy album, nad którym intensywnie pracowali dziewięć długich, morderczych miesięcy. Mimo to warto zapoznać się z tym wydawnictwem. Satysfakcja gwarantowana!

O tym angielskim zespole praktycznie nie było wiadomo nic. Zero informacji na temat jego historii. Muzycy, którzy pojawili się znikąd, nagrali jedną niesamowitą, absolutnie kapitalną i uroczą płytę w  historii rocka, wydaną w niskim nakładzie, po czym słuch o nich zaginął. Dopiero austriacka reedycja w digipaku firmy Rise Above z 2010 roku (o ile się orientuję niestety już niedostępna na rynku) zawiera  booklet, z którego dowiedzieć się można co nieco o zespole. Muzyka na tym albumie to prawdziwy undergroud. Mamy tu niemal wszystko: połączenie rocka progresywnego z jazzem, bluesem, folkiem, a także z hard rockiem i heavy metalem!

Źródeł grupy należy szukać w południowym Londynie i w miejscowości Wadsworth, skąd wywodzili się członkowie zespołu. Działali w zespołach, o których dziś być może tylko najbardziej zaawansowani muzyczni archeolodzy wiedzą, że istniały. Co prawda The Garret Singers wydali folkową płytę  z Johnem  Chellenger’em (sax.)jako… wokalistą(!), zaś Dave Morris (voc. keyboards) i Terry Williams (g) gdzieś od 1967 roku wspólnie grali w zespole The Roadrunners (nota bene w Liverpoolu istniał w tym samym czasie zespół o identycznej nazwie). Pozostali muzycy:  Jeff Watts (bg) udzielał się w grupie Design, zaś Chris „The Rat”  Martin (dr), który zastąpił Colina Shorta, pogrywał w tak różnych i tak wielu grupach, że dziś nie sposób odtworzyć ich nazwy. Spotkanie całej piątki zaowocowało powstaniem zespołu STEEL MILL.

Grali bardzo dużo koncertów, na których szlifowali i sprawdzali przed publicznością swój własny repertuar. Warto wspomnieć, że np. w legendarnym klubie Marquee występowali z takimi zespołami jak Hawkwind, The Face, Wishbone Ash, Pink Fairies, czy Audience. W lipcu 1971 roku wystąpili na Festiwalu w Reading. „Nogi i nie tylko one, trzęsły się nam ze strachu. Nigdy wcześniej nie graliśmy przed tak wielką publicznością” – wspomina John Challenger. Często też wybierali się do Hamburga i innych niemieckich miast, gdzie zaczynali zdobywać uznanie i coraz szersze grono tamtejszych  fanów. Nie było więc przypadku, że to właśnie w Niemczech pierwszy ich singiel ” Green Eyed God/Zangwill” wydany  we wrześniu 1971 roku (przez tamtejszy Bellaphon z bardzo fajną okładką) odniósł spory sukces. W Anglii wydała go mała firma Penny Farthing i singiel mimo, że promowany był między innymi przez legendarne Radio Luxembourg dotarł tylko do 51 miejsca na British National Singles Chart. Mała płytka ukazała się także w Belgii i we Włoszech.

To był dobry czas na dużą płytę, która zatytułowana „Green Eyed God” została nagrana w grudniu 1971 roku w słynnym londyńskim  Delane Lea Studios i jeszcze tego samego roku trafiła na rynek niemiecki. Dlaczego jednocześnie nie ukazała się w Anglii? No właśnie. Tu zaczynają dziać się dziwne i doprawdy nieprawdopodobne rzeczy.  Brytyjczycy zwlekają z jego wydaniem. Ktoś wpadł na „genialny” pomysł, by wypuścić przedtem jeszcze jeden singiel, który pomógłby promować album. Niby logiczne. Tyle, że grupie zaproponowano nagranie utworu zespołu… Status Quo. Rozpętała się awantura, zespół zagroził zerwaniem kontraktu nie zgadzając się na to pod żadnym warunkiem. Ostatecznie druga mała płytka „Get On The Line/Summer’s Child” ukazała się w maju 1972r. Niestety singiel przeszedł niezauważony i wytwórnia Penny Farthing podjęła decyzję o wstrzymaniu dystrybucji nagranego już albumu na czas nieokreślony. Wydała go w Anglii dopiero w 1975 roku, kiedy zespół STEEL MILL dawno już nie istniał. Tym sposobem bezpowrotnie zatrzaśnięto drzwi do kariery nietuzinkowemu zespołowi o wielkich możliwościach artystycznych.

Zanim przejdę do omawiania albumu, jeszcze mała ciekawostka. Pierwsze niemieckie wydanie płyty różniło się kolorem obramowania okładki.  Brytyjskie (bardziej znane) jest koloru zielonego, niemieckie zaś było czarne. Niby drobiazg, ale dla kolekcjonerów istotna być może wskazówka. Przejdźmy więc do zawartości albumu. Już otwierający płytę, wielowątkowy „Blood Runs Deep” przekonuje nas jaki muzyczny skarb został zakopany przez historię. Mocne rockowe wejście z całkiem przyzwoitym riffem gitarowym  i równie mocnym wokalem. A po chwili lekkie złagodzenie i wchodzi jazzujący saksofon. To on jest tu wiodącym instrumentem. W środku piękny motyw balladowy i powtórzona kilkakrotnie prośba wokalisty „Take me along for the ride”. Prawdziwy rocker i niemal anielskie klimaty. Piękne klimaty z łkającą, momentami grającą unisono gitarą i fletem mamy też w „Summers Child” . To przepiękna i delikatna ballada. Orientalnie jazzujący „Mijo And The Lying Of The Witch” przemienia się w środku w ostrą jazdę hard rockową za sprawą gitary i riffów, których tak na dobrą sprawę nie powstydziłyby się zespoły takie jak Black Sabbath, czy Deep Purple. I jeszcze w to wszystko zmieściły się cudowne partie fletu! „Green Eyed God” to najbardziej niezwykły utwór na tej płycie. W tej tytułowej kompozycji dzieje się tyle, że trudno opisać to wszystko słowami. Tego utworu powinno posłuchać się wielokrotnie. Gwarantuję, że za każdym razem znajdzie się w nim coś nowego. Partie fletu tworzą mroczny, fascynujący klimat. Długie partie solowe, wycieczki w stronę jazz rocka, a wszystko to jeszcze podszyte blues-rockowym charakterem. Jest tutaj wszystko, za co można pokochać ten zespół i tę muzykę. Progresywne, czyste jak łza partie gitary odnajdziemy w „Turn The Page Over”. Do tego ten charakterystyczny fortepian na początku i niesamowita melodyjność wokali, to tylko niektóre składniki tej czarującej piosenki (nie boję się w tym miejscu użyć tego określenia), będąca jak przysłowiowa wisienka na torcie. Na końcu płyty (no, prawie na samym końcu) mamy niepokojąco rozpoczynający się  „Black Jewel Of The Forest” Taka bardziej mroczna odmiana folku, z bardzo intensywną grą sekcji rytmicznej. z głównym riffem granym najpierw na basie, a potem podchwyconym przez gitarzystę. Znam ten motyw. To „No Place To Go” bluesmana Howlin’ Wolfa wykorzystany także przez Led Zeppelin w „How Many More Times”. Całość kończy urocza miniaturka muzyczna „Har Fleur” trwająca 44 sekundy. Cudowne zakończenie, cudownej i niezwykłej płyty.

„Zielonooki Bóg” został ponownie wydany w 2010 roku pod tytułem „Jewels Of The Forest” przez austriacką wytwórnię Rise Above ze zmienioną co prawda okładką, ale za to z 32-stronicową książeczką i dodatkowymi dziewięcioma nagraniami! Kapitalne wydawnictwo!

Oczywiście największą gratką dla fana muzyki są te dodatkowe nagrania. Mamy tu pierwszy singiel STEEL MILL , oraz stronę „A” drugiego  „Get On Line”, który wyróżnia się tryskającą energią jakiej nie powstydziłyby się garażowe zespoły psychodeliczne. Do tego fantastyczne nagrania z kwietnia 1970 roku z poprzednim perkusistą, Colinem Shortem (aż pięć niesamowitych i cudownie brzmiących utworów!), oraz.. i tu spora niespodzianka: jedno 5-cio minutowe nagranie zrealizowane pomiędzy kwietniem, a lipcem 2010 roku! Co prawda w lekko zmienionym składzie, bo bez dwóch oryginalnych gitarzystów Terry’ego Williamsa i Jeffa Wattsa, ale z klimatem muzycznym jak z roku 1971! Piękne zakończenie niezwykłej płyty niezwykłego zespołu.

Zdarza mi się czasami kupić płytę w „ciemno”, gdzie ani wykonawca, ani tytuł nie mówią mi kompletnie nic, ale to nic. Ba! często okładka płyty jest do tzw. „bani” – ni to ładna, ni to ciekawa, zazwyczaj po prostu koszmarna. A jednak jakaś siła (intuicja? szósty zmysł?) powodowała, że sięgałem w sklepie po tę pozycję i zanosiłem ją do domu. Potem był ten dreszczyk emocji i pytanie: udany zakup, czy też jakiś gniot? O kilku z nich piszę parę słów poniżej. Krótkie to są komentarze, bo i informacje o tych płytach do których zdołałem dotrzeć zazwyczaj bywały lakoniczne, lub prawie zerowe. Z uwagi na to,  że są one jednak godne poznania  z wielką radością odkurzam je i przywracam ku uwadze wszystkim miłośnikom starego dobrego rocka.

BABY GRANDMOTHERS „Baby Grandmothers” (1968).

Kompletnie zapomniany fenomen szwedzkiej sceny rockowej tamtych lat! To klasyczne power trio nigdy nie nagrało płyty długogrającej. Jedyne płytowe wydawnictwo BABY GRANDMOTHERS to singiel „Somebody Keeps Calling My Name/ Being Is More Than Life” który na dodatek ukazał się tylko  w… sąsiedniej Finlandii. Rozbudowane wersje tych kompozycji otwierają zbiór nagrań zespołu na tym CD plus zachowane w prywatnych archiwach nagrania z dwóch koncertów. W sumie siedem nagrań z lat 1967-68. Nagrań, które powaliły mnie na kolana! Dosłownie! Szczególnie „Somebody…”, które zaczyna się leniwie, ze snującą się powoli wokalizą. Potem przyspiesza, a gdy już nabierze rozpędu to mamy tu do czynienia z takim grzaniem i wymiataniem o jakim w 1968 roku nikt absolutnie nie śnił! Jest ciężko i ostro. I rewelacyjnie zagrane! Z kolei „Being Is More Than Life”, jak można się spodziewać rozszerzony, zawiera bardziej wirtuozowski bas. Kolejne trzy utwory to „mięso” tego albumu. Pochodzą z ich regularnych występów w  sali koncertowej Klubb Filips w Sztokholmie, pod koniec października 1967 roku. To tutaj naprawdę można poczuć ich moc zaczynając od „Bergakungen” (ponad 16 minut) z powtarzalnym, hipnotycznym basem i prostą grą na perkusji, po którym następuje powtórka „Being Is More…”, tym razem w 19- minutowej odsłonie. Dla zespołu była to bułka z masłem ponieważ znani byli z tego, że potrafili grać na scenie godzinami. Te psychodeliczne podróże roztapiające umysł są doskonałymi przykładami ruchu, który miał wtedy miejsce pokazując, że ci ludzie byli pionierami psychodelicznego jamowania. Trzeci utwór to kolejny, „zaledwie” siedmiominutowa improwizacja o nazwie „’St. George’s Dragon”.

Baby Grandmothers to ponad wszelką wątpliwość mistrzowie długich mocnych improwizowanych kompozycji. Ciężkie gitarowe granie kontrastowało z delikatniejszymi motywami. Jest też niesamowity, tajemniczy nastrój, są zmiany tempa. I tylko szkoda, że jakość tych nagrań nie jest zbyt dobra, choć realnie patrząc w jakich warunkach one powstawały i tak aż trudno uwierzyć jak rewelacyjnie to wszystko brzmi. Na koniec ciekawostka: w 1968 roku grupa poprzedzała koncerty Jimiego Hendrixa w Szwecji. Czyż trzeba większej rekomendacji?

FRACTION „Moon Blood” (1971)

Czarno-białe zdjęcia Księżyca wstawione za plastikową czerwoną  szybką sprawia, że nasz naturalny satelita wygląda na froncie okładki naprawdę krwawo. Zabieg prosty, ale to raczej tył okładki sprawił, że sięgnąłem po tę płytę. Szare zdjęcie zespołu (jak odbitka na słabym ksero) spowodowało u mnie pewien odruch sympatii do tych pięciu mężczyzn. I ta intrygująca sekwencja nad ich wizerunkiem: „Even so than at this present time also there is a remnat according to the election of grace”, która po rozszyfrowaniu (Olu, Mateusz – dzięki niezmiernie za pomoc!) okazała się być biblijnym  fragmentem „Listu do Rzymian” Rozdział 11, wers 5 („Tak przeto i w obecnym czasie ostała się tylko Reszta wybrana przez łaskę”  tłum. Twoja Biblia .Pl). Okazuje się, że ten pochodzący z Los Angeles zespół nagrał tę płytę w niespełna… trzy godziny. Zaczęli nagrania przed świtem, o 4.30 rano, aby mogli zdążyć na czas do pracy na poranną zmianę. Te nagrane na tzw „żywca” kompozycje, bez dogrywek i poprawek na które po prostu nie starczyło czasu, to fantastyczne masywne, ciężkie psychodeliczne granie z niesamowitą ilością fuzzu i wah-wah. Do tego głos wokalisty do złudzenia przypominający wokal Jima Morrisona nadaje tym kompozycjom niesamowity, mroczny ,  powiedziałbym  krwawy  (blood) klimat. Wydana przez maleńką wytwórnię w bardzo niskim nakładzie dziś jest jedną z najdroższych i najbardziej poszukiwanych amerykańskich płyt winylowych osiągając cenę… 2,5 tys. dolarów! Szkoda tylko, że jest tak krótka. Trwa nieco ponad 30 minut. Ale nie narzekam. Trafiła mi się po prostu prawdziwa perła!

HEADSTONE „Still Looking” (1974)

Ten amerykański zespół z Ohio tworzyło trzech braci Flynn: David, Bruce i Barry oraz ich przyjaciel Tom Applegate. Jedyny album HEADSTONE należący do kanonu zapomnianego rocka podciągnięty był pod nurt tzw. „chrześcijańskiego rocka”. Moim zdaniem raczej niesłusznie. Sugerowano się pewnie studiem nagraniowym gdzie został zarejestrowany.  A należało ono do Jacka Caseya, który specjalizował się  w nagrywaniu i wydawaniu płyty wykonawców z muzyką religijną. Owszem, w tekstach mamy pewne pierwiastki religijne jednakże muzyka jest na wskroś rockowa. Powiem więcej: zawiera sporą dawkę ciężkiego, gitarowego grania, z wirującymi  Hammondami, ciężką perkusją, z dużą ilością zmian tempa, podszyta  bluesem i ocierająca się o rock progresywny. Słucha się jej wybornie. Tak grało się trzy, cztery lata wcześniej! Otwierająca płytę tytułowa 8-minutowa kompozycja to absolutny klasyk gatunku. Oryginalny winyl kosztuje ok 300 dolarów, warto więc zainwestować w dużo tańszy CD zawierający dodatkowo cztery singlowe nagrania zespołu.

KRISTYL „Kristyl” (1975)

Totalnie zapomniany zespół i jej jedyny, zdecydowanie gitarowy album wydany prywatnie w mikroskopijnym nakładzie 200 egz. przez amerykańskich młodych muzyków z Kentucky. Zapewne ograniczone do minimum koszty  jego wyprodukowania spowodowały, że mamy taką, a nie inną okładkę. Okładkę, którą uważam za jedną z najbrzydszych w mojej płytotece. Na szczęście  muzyka z tego albumu wynagradza to niezbyt estetyczne doznanie wzrokowe. Momentami progresywna, w klimacie „Argus” grupy Wishbone Ash,  zawiera też elementy bluesa i psychodelii . Miła mieszanka sennych fragmentów miesza się z ostrzejszą jazdą sfuzzowanych dźwięków gitary i uroczym okazjonalnym wokalem. Na giełdach płytowych winyl w doskonałym stanie osiąga cenę 900 dolarów. Polecam nie tylko muzycznym archeologom.

MORGEN „Morgen” (1969)

Czarno-biała okładka nawiązująca do znanego dzieła Edvarda Muncha tego amerykańskiego kwartetu przeraża, ale też i wciąga mnie za każdym razem, gdy sięgam po tę płytę. Tak jak i wciągająca jest muzyka z tej płyty. Płyty wypełnionej przede wszystkim ostrym, momentami wręcz wściekłym brzmieniem gitar, garażowym wokalem, oraz dochodzącymi do tego dobitnymi, ciężkimi rytmami perkusji i basu. Muzyka z pogranicza ciężkiego rocka psychodelicznego. Jedna z dosłownie kilku (dwóch, może trzech) tragicznie niedocenionych amerykańskich płyt końca lat 60-tych! Grupę założył w Nowym Jorku gitarzysta i wokalista Steve Morgen, któremu towarzyszyli Barry Stock (g), Rennie Gennossa(bg) i Bob Maioman. Do płyty CD dołączono aż osiem unikalnych nagrań.

To tylko część płyt, które kupione w „ciemno” okazały się prawdziwymi rarytasami muzycznymi. O innych napiszę wkrótce.